Sytuacja banków w I półroczu 2017 roku

W analizowanym okresie sytuacja sektora bankowego pozostawała stabilna, czemu sprzyjało m.in. przyspieszenie tempa wzrostu gospodarki, dalsza poprawa sytuacji na rynku pracy, nastrojów przedsiębiorstw i konsumentów oraz środowisko niskich stóp procentowych.

Raport analizuje sytuację bankowości w aspektach uwarunkowań zewnętrznych, struktury sektora, kapitału, płynności, kredytów, źródeł finansowania oraz wyników finansowych.

 

Otoczenie zewnętrzne

Otoczenie makroekonomiczne jest oceniane jako pozytywne dla działania banków. Sprzyjające jest tu przyspieszenie tempa wzrostu polskiej gospodarki, wspierane przez popyt konsumpcyjny, który z kolei wspiera poprawa sytuacji na rynku pracy: wzrost zatrudnienia, spadek bezrobocia do poziomu najniższego od 25 lat (7,1% w czerwcu tego roku) oraz wzrost wynagrodzeń, a także rekordowy poziom optymizmu konsumentów i przedsiębiorstw. Te ostatnie, wedle danych ZUS, odnotowują wzrost wyniku finansowego netto o 8,8%, przy czym 73,4% przedsiębiorstw wykazało zysk netto.

Korzystna jest również względnie stabilna sytuacja na globalnych rynkach finansowych oraz poprawa nastrojów inwestorów, co znajduje odzwierciedlenie w stabilizacji stóp na rynku międzybankowym, obniżeniu rentowności papierów skarbowych, umocnieniu złotego względem walut głównych i znacznym wzroście indeksów na GPW.

Do źródeł potencjalnego ryzyka w otoczeniu zewnętrznym polskiej gospodarki zalicza się natomiast m.in.: rozwój sytuacji makroekonomicznej w głównych gospodarkach (kraje strefy euro, USA, Chiny), działania głównych banków centralnych, zmiany cen surowców, ryzyko związane z ewentualnym wzrostem protekcjonizmu oraz ryzyko geopolityczne (Korea Północna, Bliski Wschód, Ukraina).

 

Struktura sektora

Sprzyjające otoczenie pozwoliło na zwiększenie skali działania sektora bankowego w niektórych obszarach. Jednocześnie banki nadal dążą do optymalizacji kosztów i wzrostu efektywności działania, czego przejawem jest zmniejszanie zatrudnienia i sieci sprzedaży. Wpływ mają na to również przejęcia i fuzje oraz rozwój bankowości elektronicznej. W omawianym okresie liczba pracowników sektora zmniejszyła się o 2,2 tys., zniknęło też 609 placówek.

Autorzy raportu zwracają również uwagę, iż po raz pierwszy od 1999 r. udział inwestorów krajowych w aktywach sektora bankowego był wyższy od udziału inwestorów zagranicznych i na koniec czerwca 2017 r. wynosił 54,6%. Znaczącym czynnikiem była tu finalizacja przejęcia kontroli nad Bankiem Pekao SA przez kapitał polski (PZU SA i PFR SA).

 

Kapitał

Na koniec czerwca 2017 r. fundusze własne sektora bankowego wynosiły 183 mld zł i były o 7,5 mld zł, czyli o 4,3% wyższe od funduszy na koniec ub.r. – czytamy w raporcie. Wszystkie banki komercyjne spełniały wymóg posiadania minimalnego kapitału założycielskiego (5 mln euro), wśród banków spółdzielczych minimalnych wymagań (1 mln EUR) nie spełniał jeden.

Wzrost funduszy własnych w połączeniu ze zmniejszeniem łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko spowodował wzrost współczynników kapitałowych. Sektor bankowy jako całość spełniał minimalne wymagania regulacyjne określone w pakiecie CRD IV/CRR. Z kolei pięć banków spółdzielczych nie spełniało minimalnych wymagań regulacyjnych (1 w zakresie funduszy własnych i współczynników kapitałowych, 4 w zakresie współczynników kapitałowych), przy czym ich łączny udział w aktywach sektora bankowego wynosił jedynie 0,3%.

Pomimo relatywnie zadowalającej sytuacji bieżącej KNF stale rekomenduje utrzymanie mocnej bazy kapitałowej.

 

Płynność

W I połowie 2017 r. odnotowano wzrost podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności. Wszystkie banki komercyjne spełniały obowiązującą normę wskaźnika pokrycia płynności (LCR) na poziomie 80%. W ocenie ekspertów KNF oznacza to, iż sytuacja w zakresie bieżącej płynności banków jest zadowalająca.

Utrzymująca się nadwyżka depozytów nad kredytami (na koniec czerwca 2017 r. relacja kredytów do depozytów tego sektora wynosiła 97,9%) sprzyja stabilnemu rozwojowi sektora.

 

Kredyty

W omawianym okresie odnotowano przyspieszenie tempa wzrostu kredytów. Ich ogólna wartość zwiększyła się o 2,1% (24,9 mld zł). Najbardziej rosły kredyty dla przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych, w mniejszym stopniu dla sektora finansowego, zaś te dla sektora budżetowego pozostawały w stagnacji.

Jakość portfela kredytowego pozostaje stabilna. Zmniejszył się udział kredytów zagrożonych (poprawę jakości obserwowano w obszarze kredytów dla przedsiębiorstw, natomiast w obszarze kredytów dla gospodarstw domowych obserwowano stabilizację lub nieznaczne osłabienie). Na tę relatywnie korzystną sytuację wpływ ma ożywienie gospodarcze, środowisko niskich stóp procentowych (oznaczające niższe koszty obsługi kredytów), a także poprawa zarządzania ryzykiem w wyniku regulacji.

 

Źródła finansowania

Struktura źródeł finansowania sektora bankowego na koniec czerwca 2017 roku przedstawiała się następująco: 58,1% wynosiły depozyty sektora niefinansowego, 14,1% – depozyty i kredyty sektora finansowego, 10,9% stanowiły kapitały, 6,3% to depozyty sektora budżetowego, 4% – emisje własne, a 6,7% – pozostałe zobowiązania.

Dane wskazują iż, w pierwszym półroczu 2017 r. stan zobowiązań sektora bankowego zwiększył się o 32,9 mld zł, czyli o 2,2%. Największy wzrost nastąpił w depozytach sektora budżetowego, dodatnie zmiany odnotowano również w emisjach własnych oraz kapitałach. Stan depozytów sektora niefinansowego zmniejszył się natomiast o 11,7 mld zł, czyli o 1,1%. Jeśli chodzi o depozyty i kredyty sektora finansowego, odnotowano zmniejszenie nominalnego stanu o 4,4 mld zł (1,7%), ale po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walut jest to wzrost o 1,3%. W długim okresie stan tych środków pozostaje względnie stabilny. Stabilny jest również poziom finansowania zagranicznego.

Eksperci zalecają bankom działania zmierzające do wzrostu stabilności źródeł finansowania oraz strategii efektywnego reagowania na czynniki zewnętrzne, w tym dalszą dywersyfikację źródeł finansowania oraz wydłużanie terminów wymagalności zobowiązań.

 

Wyniki finansowe

Mimo stabilnej sytuacji i relatywnie korzystnych warunków w szeregu obszarów, wynik finansowy sektora bankowego był o 17,5% niższy od osiągniętego w analogicznym okresie poprzedniego roku i wyniósł 6 867 mln zł. Było to wynikiem przede wszystkim zawyżenia ubiegłorocznej bazy statystycznej (na skutek rozliczenia w II kwartale 2016 r. sprzedaży udziałów w VISA Europe Limited), rozliczenia przez część banków w I półroczu 2017 r. całości rocznej składki na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków oraz dodatkowego miesiąca objętego podatkiem od aktywów.

Pomimo niskich stóp procentowych sektor bankowy w pierwszej połowie roku zrealizował rekordowy wynik odsetkowy. Wzrost przychodów odsetkowych wyniósł 6,8% (1 797 mln zł). W ujęciu wartościowym w największym stopniu zwiększyły się przychody z tytułu kredytów dla przedsiębiorstw (o 382 mln zł; 6,7%), instrumentów dłużnych (o 378 mln zł; 12,2%) i kredytów mieszkaniowych (o 362 mln zł; 7,7%).

Wzrost wyniku z tytułu opłat i prowizji (o 562 mln zł; 9,0%) wynikał ze wzrostu w niektórych bankach przychodów z tytułu udzielonych kredytów i pożyczek, sprzedaży produktów ubezpieczeniowych, obsługi rachunków bankowych, kart płatniczych i kredytowych, obsługi funduszy inwestycyjnych, działalności maklerskiej i organizacji emisji itd.

Z kolei odnotowany wzrost kosztów działania banków wynikał ze zwiększenia wpłat na Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), wspomnianą składką na fundusz restrukturyzacji oraz podatkiem od aktywów; odnotowano także wzrost kosztów pracowniczych i wydatków na informatykę.

Spadek dochodów w niektórych obszarach, jak też wzrost obciążeń oraz wzrost wymagań regulacyjnych sprawia, iż część banków boryka się z niskim poziomem zyskowności. Plany banków komercyjnych na 2017 rok wykazują obniżenie wyniku finansowego netto sektora bankowego o około 10%. Biorąc pod uwagę metody adaptacyjne do warunków, takie jak obniżenie oprocentowania części depozytów, wzrost marż części kredytów, podniesienie opłat i prowizji od niektórych usług, redukcję kosztów działania oraz jednorazowe transakcje nieprzewidziane w planach finansowych, eksperci przypuszczają jednak, że faktyczny wynik będzie lepszy od zakładanego.

 

Podsumowanie

We wnioskach końcowych autorzy raportu podsumowują, iż pomimo stabilnej sytuacji sektora bankowego istotnym wyzwaniem dla niektórych banków pozostaje zapewnienie odpowiedniego poziomu zyskowności, ważne jest także utrzymywanie i wzmacnianie bazy kapitałowej. Zwracają również uwagę na konieczność przestrzegania przez banki zaleceń i rekomendacji KNF. Zaznaczają, iż otoczenie makroekonomiczne sprzyja rozwojowi sektora bankowego, w otoczeniu zewnętrznym polskiej gospodarki znajduje się jednak szereg źródeł niepewności i potencjalnego ryzyka, źródłem niepewności są także zmiany o charakterze regulacyjnym, choć do tych ostatnich banki mają możliwość się dostosować.

 

 

Źródło: Andrzej Kotowicz, Raport o sytuacji banków w I półroczu 2017 r., https://www.knf.gov.pl