Zielone kompetencje: klucz do zrównoważonej przyszłości

Globalne trendy 

Każde z większych opracowań dotyczących globalnych trendów wyróżnia trzy najważniejsze aspekty: zmiany demograficzne, czwartą rewolucję przemysłową i zieloną transformację. Choć w Polsce hasło zielona transformacja nie cieszy się aż tak dużą popularnością, trzeba wiedzieć, że znaczące na światowym rynku organizacje przeznaczają na ten cel miliardy dolarów.  

Zielona transformacja obejmuje szereg działań mających na celu zmniejszenie wpływu człowieka na naturę. Skupia się na inwestowaniu w technologie odnawialnej energii i w efektywność energetyczną. Aktualnie największą presję wywierają dyrektywy unijne, głównie Zielony Ład i Fit for 55. 

Praca przyszłości w kontekście zielonej transformacji  

Debata na temat wpływu sztucznej inteligencji i automatyzacji na przyszłość pracy jest nadal żywa, choć zwykle pozbawiona konkretów. W przypadku zagrożeń związanych z niedostosowaniem się do zmian związanych z zieloną transformacją jest nieco inaczej. Mamy twarde dane, które mówią o tragicznych skutkach związanych z np. z globalnym ociepleniem, lecz ta wiedza niewiele daje biurowym pracownikom. Czy mają się czegoś obawiać? Czy wymagania Zielonego Ładu coś im sugerują? 

W nie tak odległej przyszłości wiele zawodów, które dziś znamy, zniknie lub ulegnie transformacji ze względu na stały rozwój technologiczny. Jednak zielona transformacja też niesie za sobą podobne zmiany. Oznacza to np. popyt na specjalistów z zakresu zrównoważonej gospodarki. Jak ma się do tego zestaw zielonych kompetencji?  

Czytaj także: Przemysł 4.0 w perspektywie kandydata 

Zielone kompetencje  

Unia Europejska twierdzi, że korzyści płynące z Europejskiego Zielonego Ładu będą obejmować tworzenie miejsc pracy dostosowanych do przyszłych wyzwań oraz rozwijania umiejętności potrzebnych do zielonej transformacji. 

W kontekście skali transformacji należy docenić wpływ jakości i liczby wykwalifikowanych pracowników posiadających zielone kompetencje na przyszłą konkurencyjność polskiej gospodarki. Zmiany te już wymuszają nabywanie zupełnie nowego zestawu umiejętności, od technicznych po miękkie, które pozwalają na pełne uczestniczenie w działalności firm i ogólnie na rynku pracy. Poza nimi konieczne jest skupienie się na tzw. zielonej kulturze (styl życia) także w miejscu pracy, wprowadzając małe, ale znaczące zmiany w sposobie, w jaki ludzie wchodzą w interakcję ze sobą i z technologią.  

Jaki zestaw umiejętności można nazwać zielonymi kompetencjami? 

Określono cztery grupy kompetencji związanych ze zrównoważonym rozwojem:

1. Urzeczywistnianie wartości dotyczących zrównoważonego rozwoju 

• refleksja nad wartością zrównoważonego rozwoju 
• wspieranie uczciwości 
• propagowanie przyrody 

2. Akceptowanie złożonego charakteru zrównoważonego rozwoju 

• myślenie systemowe 
• myślenie krytyczne 
• formułowanie problemów 

3. Działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju 

• sprawczość polityczna 
• wspólne działanie 
• indywidualna inicjatywa 

4. Wizualizacja zrównoważonej przyszłości 

• umiejętność myślenia o przyszłości 
• zdolność przystosowania się 
• myślenie eksploracyjne  

Wydaje się, że zielone umiejętności są więc niezbędne do radzenia sobie zarówno w perspektywie cyfrowej, jak i zielonej transformacji. Obie rewolucje wymagają od nas zdobycia potencjału i pewności siebie, aby móc radzić sobie z globalnymi przemianami w najbardziej odpowiedni sposób.  

Według badań, rozwój zielonych kompetencji jest kluczowy dla osiągnięcia zrównoważonej przyszłości. Poprzez zdobycie wiedzy, umiejętności oraz postaw związanych z ochroną środowiska, możemy aktywnie przyczyniać się do budowania lepszego jutra dla wszystkich. Stąd inwestycja w rozwój tych kompetencji jest ważna zarówno na poziomie indywidualnym, jak i instytucjonalnym. 

Czytaj także: Zrekrutuj pracodawcę. Co decyduje o atrakcyjności firmy?

Zielone kompetencje = zielone zawody 

Już od tego (2024) roku duże firmy mają obowiązek przygotowywania raportów ESG. Potwierdza to fakt, że następuje pewna ewolucja, w konsekwencji której może powstać wiele nowych zawodów powiązanych z omawianymi kwestiami. Oto kilka z nich.  

Audytor energetyczny 

Określeniem niezbędnych prac modernizacyjnych może się zająć audytor energetyczny. Zielona transformacja wymusza na organizacjach zmian na wielu polach, by te stały się bardziej przyjazne środowisku. Zamiast budować nowe, zielone miejsca pracy, lepiej zmodernizować te, które już istnieją. To podejście jest zdecydowanie bardziej korzystne zarówno dla planety, jak i zasobów firmy. 

Inżynier ds. alternatywnych źródeł energii 

Odnawialne źródła energii (OZE) to nie tylko słońce i wiatr. Są nimi np. śmieci, których duże firmy, chcąc nie chcąc, produkują wiele. Clean Energy Canada w raporcie z 2019 roku sugeruje, że przyszłość przyniesie nam wzrost wykorzystania odpadów w produkcji energii. Stąd niezbędne będą osoby w organizacji, które pokierują procesami wytwarzania energii z odnawialnych źródeł w oparciu o możliwości lokalnych gospodarek. 

Audytor emisji i księgowy ds. środowiska 

Zawód audytora jest powszechnie znany nie tylko w organizacjach finansowych. Nowy obszar, za który mogą być odpowiedzialni pracownicy z zacięciem audytowym to identyfikacja emisji zanieczyszczeń przez daną firmę, wyliczanie kosztów emisji czy tworzenie planów naprawczych. Do tego dochodzą kwestie księgowania wszelkich zielonych działań.  

Specjalista ds. recyklingu źródeł OZE 

Nawet odnawialne źródła energii takie jak prąd, który jest powszechnie wykorzystywany w firmach, obciąża w jakiś sposób środowisko naturalne. Maszyny produkujące OZE również wymagają odpowiedniej utylizacji. Ważne, by część komponentów, np. turbin wiatrowych i paneli fotowoltaicznych, mogła zostać ponownie wykorzystana. Dlatego też dużą szansą jest, że specjaliści ds. Recyklingu źródeł OZE na stałe zagoszczą do większych przedsiębiorstw.  

Czytaj także: Automatyzacja na rynku pracy. Kto straci pracę, a kto zyska?       

Umiejętności na rzecz zielonej gospodarki (umiejętności specyficzne dla danego zawodu) są niezbędne do tworzenia i promowania ekologicznych miejsc pracy, które mogą doprowadzić do właściwej transformacji sektora. Zgodnie ze strategiami przemysłowymi dla Europy, która ustala Komisja Europejska, zielone kompetencje stanowią integralny element odpowiedniego wykwalifikowania ludzi na przyszłość.