Różowe kołnierzyki pod szklanym sufitem

Dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że obecnie aktywna zawodowo na rynku pracy jest niecała połowa kobiet w Polsce – 48,4%. Oznacza to liczbę 7 317 000 i wzrost o 24 tys. w porównaniu do końca 2016 r. Jednak tym, co niepokoi, jest największy udział pracujących pań w zawodach niewymagających wysokiego stopnia specjalizacji. Znacznie rzadziej niż mężczyźni zajmują stanowiska kierownicze i prestiżowe, co przekłada się na ich niższe zarobki. Fakt, iż stoi to w sprzeczności ze statystykami dotyczącymi wykształcenia kobiet, zdaniem ekspertów, świadczy o przeszkodach, z jakimi mierzą się w pracy.

Nieśmiały optymizm

Według najnowszych danych Eurostatu w 2016 r. wskaźnik zatrudnienia kobiet w Polsce wyniósł 62,2%, co plasuje nasz kraj na 22 pozycji wśród 28 państw Unii Europejskiej. Polska jest także jednym z krajów z największą różnicą wskaźników zatrudnienia kobiet i mężczyzn – pod tym względem zajmujemy 6 miejsce w UE.

Choć dane Eurostatu sugerują nieznaczny optymizm, bowiem świadczą, że wskaźnik zatrudnienia kobiet w Polsce od 5 lat systematycznie, choć powoli rośnie, eksperci zwracają uwagę na nierówną strukturę zatrudnienia kobiet i mężczyzn pod względem sektorów, zawodów oraz stanowisk.

Z badania Hays Poland wynika, że najwyższe stanowiska są częściej obejmowane przez mężczyzn. Tylko nielicznym kobietom udaje się wejść do zarządów. Aż 85% respondentów wskazało, że osobą zarządzającą w ich firmie jest mężczyzna.

Nie oznacza to, że panie nie mają aspiracji do awansowania. Tyle że są też świadome ograniczeń zewnętrznych, takich jak słynny „szklany sufit” i obiektywnych przeszkód, takich jak konieczność łączenia obowiązków służbowych z rodzinnymi. Znaczącą rolę w odgrywa również to, że kobiety często nie wierzą w możliwość osiągnięcia sukcesu na wysokim stanowisku.

Jak daleko do równości płac? >>

Aspiracje kobiet i mężczyzn

Kobiety najczęściej aspirują do objęcia stanowiska menedżerskiego (31%) oraz dyrektorskiego (29%). Wynika to głównie z dotychczas zajmowanej pozycji w firmie. Większość badanych kobiet pełni obecnie rolę specjalisty lub menedżera i aspiruje do objęcia stanowiska wyższego o jeden poziom.

Mężczyźni częściej aspirują na wyższe stanowiska – 32% badanych wskazało poziom dyrektora zarządzającego lub prezesa, 27% stanowiska dyrektorskie, po 13% funkcję właściciela firmy i role menedżerskie. Częściej też obecnie pełnią takie role, co prowadzi do dysproporcji płci na najwyższych szczeblach w firmie i – jak podkreślają uczestniczki badania Hays – negatywnie oddziałuje na możliwości rozwoju zawodowego kobiet.

Mniejszy odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych często wynika również ze sposobu, w jaki firmy planują rozwój talentów oraz awanse w swoich strukturach. W rezultacie tych działań kobiety mają mniejsze szanse na realizację swoich ambicji zawodowych. Jednocześnie umiejętne łączenie ról zawodowych z obowiązkami rodzicielskimi oraz porzucenie stereotypów o tym, w jakiej sytuacji kobieta czuje się najlepiej, jest możliwe i zdecydowanie ułatwia paniom realizację celów zawodowych.

Poznaj kobiece spojrzenie na świat doradztwa transakcyjnego z EY >>

„Szklany sufit”

Tylko 44% kobiet i aż 78% mężczyzn jest zdania, że pracownicy o podobnych kwalifikacjach mają równe szanse na awans, niezależnie od płci. Brak wiary w równość może wyjaśniać, dlaczego panie deklarują niższe aspiracje niż panowie. Podobnie wygląda poczucie sprawiedliwego wynagrodzenia.

− Otoczenie często nie ułatwia kobietom awansu i rozwoju. Wielu pracodawców powiela stereotyp o mniejszej dyspozycyjności i skuteczności kobiet w biznesie. Z drugiej jednak strony kobiety często same mają o sobie zbyt niskie mniemanie i obawiają się podejmowania wyzwań związanych z pracą na wysokim stanowisku – komentuje Beata Preis-Hryniewicz z Hays Poland i dodaje: − Przekonanie o nierównych szansach wynika też z praktyki i doświadczeń kobiet − nawet tych zajmujących dziś najwyższe stanowiska w firmach.

Różowe kołnierzyki

Podobnie jak w Unii Europejskiej, najbardziej sfeminizowanymi grupami zawodowymi w Polsce są pracownicy biurowi, pracownicy usług, sprzedawcy. Z danych GUS wynika, że w sektorach takich jak opieka zdrowotna i pomoc społeczna oraz edukacja aż 80% pracujących stanowią kobiety.

Duża część pracujących Polek to przy tym tzw. różowe kołnierzyki – czyli kobiety wykonujące zawody niewymagające wysokiego stopnia specjalizacji, o stosunkowo niskich płacach i nikłej możliwościach awansu. Różowe kołnierzyki najczęściej zajmują proste stanowiska biurowe wymagające wykształcenia średniego. Wiele z nich pracuje w segmentach takich jak finanse, usługi, administracja.

Przybywa kobiet na kierowniczych stanowiskach w finansach >>

Łączenie ról

Badania pokazują, że kobiety częściej niż mężczyźni szukają pracy w niepełnym wymiarze godzin lub pracy dorywczej i niewymagającej dojazdów. Jest to związane z opieką i wychowywaniem dzieci oraz podziałem obowiązków w gospodarstwach domowych.

Kobiety znacznie częściej niż mężczyźni pozostają poza rynkiem pracy właśnie z powodów rodzinnych. Same deklarują, iż muszą wybierać i poświęcić obszar zawodowego rozwoju kosztem zobowiązań rodzinnych.

Połączenie roli rodzica z pracą zawodową jest wyzwaniem dla wielu pracowników. Aż 65% kobiet i 38% mężczyzn deklaruje, że na ich drodze pojawiły się przeszkody związane z pogodzeniem pracy z wychowywaniem dzieci. Zarówno pracujące matki, jak i ojcowie, zwracają też uwagę na wyzwania, jakie niesie za sobą brak równowagi pomiędzy życiem zawodowym a osobistym, nieelastyczny czas pracy, liczne nadgodziny oraz wyjazdy służbowe.

Rozwiązania po stronie pracodawcy

Problemy, które w swoich miejscach pracy wskazują zatrudnieni – nie tylko kobiety, lecz także mężczyźni – wskazują na możliwe rozwiązania, których wdrożenie okazałoby się korzystne zarówno dla pracowników, jak i organizacji.

Zmiany w organizacji i strukturze pozwalające na większą elastyczność, a co za tym idzie wyrównywanie szans na awans utalentowanych pracownic, zwiększają konkurencyjność w rekrutacji na stanowiska najwyższego szczebla o wysoko wykwalifikowane specjalistki. Nieuwarunkowany płcią kandydata wybór pozwala awansować obiektywnie najlepszego specjalistę.