Przyszłość finansistów. Jak zaplanować karierę, by nie wypaść z gry?

Redakcja: Technologia jest postrzegana jako kluczowy czynnik zmian dla organizacji i ich funkcji finansowych. Na czym ma polegać ewolucja w finansach: od roli księgowej do wywierania wpływu?

Jakub Bejnarowicz: Przedsiębiorstwa przechodzą obecnie najważniejszą rewolucję technologiczną od czasu wynalezienia internetu w latach 80. Technologia wpływa nie tylko na produkty, które oferują, lecz także na sposób uzyskiwania przychodu, powodując przejście od produkcji dóbr materialnych do modeli usługowych i działalności opartej na wiedzy sprzedawanej w drodze licencji i subskrypcji.

Jednocześnie coraz więcej firm wdraża sztuczną inteligencję i automatyzuje powtarzalne procesy oraz zadania, otwierając nowe możliwości zarówno przed organizacją, jak i pracownikami. Technologie takie jak robotyka i inteligentne algorytmy komputerowe przejmują podstawowe rutynowe funkcje specjalistów ds. finansów, co zapewnia firmom nieosiągalną wcześniej ilość informacji na temat ich rynku, klientów, dostawców i własnej organizacji, w tym dotyczących niefinansowych i niematerialnych aktywów jak własność intelektualna i kapitał ludzki. Przedsiębiorstwa muszą potrafić wykorzystać i zaprezentować je w precyzyjny i całościowy sposób.

Zmiany te skłaniają specjalistów z dziedziny finansów do ponownego zdefiniowania swojej roli jako partnerów biznesowych i twórców wartości w firmach. Otrzymują więc mandat, by wyjść poza swoją podstawową rolę księgową i zyskać większy wpływ.

Jak wobec tego mogą zmienić się zadania specjalistów ds. finansów?

Muszą oni przejść od wykonywania funkcji czysto technicznej, skoncentrowanej głównie na budżetowaniu, planowaniu i sprawozdawczości, do roli komercyjnie myślącego strategicznego partnera biznesowego, łączącego umiejętności z zakresu rachunkowości zarządczej z nowymi rozwiązaniami technologicznymi i tworzącego wartość dla organizacji dzięki wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy z takich dziedzin jak analiza danych, zarządzanie cyber ryzykiem czy modele biznesowe.

Specjaliści z dziedziny finansów muszą więc udoskonalić swoje umiejętności i wyjść poza podstawową wiedzę techniczną, by móc podejmować strategiczne decyzje i zarządzać ryzykiem, dostarczając przy tym wiarygodnych informacji zarządczych. Powinni również rozwinąć swoje umiejętności społeczne i komercyjne, aby lepiej prowadzić narrację biznesu, generować nowe rozwiązania biznesowe oraz skutecznie współpracować z kolegami z całej organizacji i zewnętrznymi interesariuszami.

Tradycyjnie kształtem funkcji finansowej był trójkąt. Kształtem ery cyfrowej ma być pięciokąt. Co się z tym wiąże i jak rozumieć tę symboliczną przemianę?

Jednym z najciekawszych wyników przeprowadzonego przez nas projektu badawczego „Future of Finance” było zrozumienie jak zmienia się kształt i struktura funkcji finansowej. W ciągu ostatnich 20 lat piramida o szerokich podstawach i mniejszej liczbie ról na wyższych szczeblach (gdzie szersza populacja pracowników raportuje bezpośrednio w górę do szeregu coraz węższych pasm zarządzania) dzieliła się na kolejne segmenty. Odzwierciedlało to wpływ globalizacji i wprowadzanie nowych technologii w życiu zawodowym, które pozwoliły na przeniesienie rutynowych procesów do centrów usług wspólnych.

Ostatnio tempo zmian technologicznych wzrosło i wraz z automatyzacją zadań finansiści zyskali więcej czasu na skupienie się na generowaniu przychodów i tworzeniu wartości. Każdy poziom funkcji finansowej – pozyskiwanie danych, generowanie wglądu (insight generation), partnerstwo wartości (value partnering) i przywództwo finansowe – realizuje określone zadania i ma własne poziomy zarządzania. Co więcej, w obecnej strukturze specjaliści z dziedziny finansów coraz częściej pracują w zintegrowanych, multidyscyplinarnych zespołach w celu osiągnięcia wspólnych celów korporacyjnych i maksymalizacji wartości organizacyjnej.

Przypuszcza się, że w najbliższej przyszłości ponad 20 proc. zadań finansowych zostanie zautomatyzowanych. Jakich zadań może dotyczyć ta automatyzacja?

Najogólniej mówiąc obejmie ona powtarzalne procesy i rutynowe działania. W ramach funkcji finansowej automatyzacja już doprowadziła do wymarcia niektórych zadań. Weźmy na przykład przygotowywanie comiesięcznych raportów finansowych. Obecnie dostępne są pakiety oprogramowania komputerowego, które mogą w czasie rzeczywistym generować informacje zarządcze, używając spersonalizowanego języka i terminologii odpowiadającej danej organizacji. Automatyzacja będzie więc dotyczyć w największym stopniu aspektów związanych z gromadzeniem informacji i raportowaniem.

Jakich zadań roboty nigdy nie wykonają lepiej od finansistów, a w których mają and ludźmi zdecydowaną przewagę?

Oczywiście są obszary, których obecne możliwości technologiczne nie są w stanie poddać automatyzacji, np. doradztwo wymagające interakcji z interesariuszami i zastosowanie specjalistycznej wiedzy w celu podjęcia trafnych decyzji. Ale powinniśmy myśleć o tych kwestiach w nieco innych kategoriach. Nowe technologie nie są substytutem, ale rozszerzeniem ludzkiej inteligencji.

Przedsiębiorstwa muszą korzystać z technologii, aby uwolnić pełen potencjał swoich zespołów finansowych i poszerzyć kompetencje, by obejmować szerszy zakres informacji zarządczych, i odkrywać nowe rozwiązania biznesowe. Będą również musiały zadbać o to, aby dysponować odpowiednimi zespołami i umiejętnościami, które pozwolą im na dalsze tworzenie wartości i zrównoważonych modeli biznesowych.

Specjaliści z dziedziny finansów mają kompleksowy ogląd swoich organizacji i w odpowiednim otoczeniu mogą odegrać kluczową rolę w opracowywaniu strategii, stymulować innowacje i zwiększać wydajność w erze cyfrowej.

Muszą jednak nadążać za rewolucją cyfrową i, co ważniejsze, przyjąć ją z otwartymi ramionami, aby zapewnić, że funkcje finansowe nadal wnoszą cenny wkład do organizacji. Muszą więc zmienić postawę. Od gromadzenia informacji i raportowania przejść do zarządzania przepływem informacji dostarczanych przez oprogramowanie i interpretowania ich znaczenia.

Jakie umiejętności powinni już dziś zdobywać specjaliści ds. finansów?

Wpływ nowych technologii na świat biznesu wymaga od specjalistów z dziedziny finansów dostosowania się do nowych sposobów pracy. W efekcie badania „Future of Finance” zidentyfikowaliśmy kluczowy zestaw umiejętności i kompetencji, wykraczających poza podstawową wiedzę techniczną, które specjaliści z dziedziny finansów będą musieli doskonalić w cyfrowym świecie biznesu. To podstawowe umiejętności cyfrowe, technologiczny know-how, w tym takie zagadnienia jak przetwarzanie informacji w chmurze, prywatność i bezpieczeństwo, analiza danych, oraz nowy sposób myślenia, aby być w stanie stale się uczyć, oduczać i odświeżać wiedzę.

31 stycznia wprowadziliśmy na rynek kompleksowy zestaw materiałów do nauki oraz dostosowane do cyfrowej rzeczywistości zasoby przeznaczone do profesjonalnego rozwoju, aby wyposażyć specjalistów z dziedziny finansów oraz członków i studentów CIMA w narzędzia oraz zasoby, które pomogą im rozwinąć skrzydła w erze cyfrowej.

Co kryje się pod pojęciem “kompetencje cyfrowe” w odniesieniu do specjalistów z dziedziny finansistów?

Kompetencje cyfrowe to umiejętności, dzięki którym w pełni wykorzystuje się potencjał nowych technologii i danych, by potrafić działać w coraz bardziej elastycznym środowisku i tworzyć wartość dla organizacji, jednocześnie wspierając firmy w identyfikacji i łagodzeniu zagrożeń, także tych związanych z cyberbezpieczeństwem. Jest to między innymi: przetwarzanie informacji, komunikacja cyfrowa, bezpieczeństwo i rozwiązywanie problemów.

Czy funkcja specjalisty ds. finansów to rola przyszłości?

Jak najbardziej! Posiadanie przez firmy odpowiednich technologii nie wystarczy, aby odnieść sukces. Przedsiębiorstwa muszą zainwestować w umiejętności cyfrowe pracowników, aby skutecznie wspierać rozwój swojej organizacji. Dotyczy to w szczególności zespołów finansowych, które mają do odegrania kluczową rolę w przygotowaniu firm na przyszłe wyzwania. Ale co jeszcze ważniejsze, w tej chwili przed specjalistami z branży finansowej stoi ogromna szansa, by przyspieszyć rozwój swoich organizacji i poprowadzić je w przyszłość.

Dziękuję za rozmowę. 

Źródła: Raport "Future of Finance", CIMA, 2019.