Lato w środku zimy, czyli nadzieja jako szansa na sukces zawodowy

Nadzieja towarzyszy nam stale każdego dnia, choć nie zawsze jesteśmy tego świadomi. W trudnych sytuacjach pojawia się w centrum naszej psychicznej egzystencji, kieruje myśleniem i działaniem. Poprawa aktualnego stanu rzeczy, również naszego samopoczucia, jest wówczas priorytetem. Czy nadzieja decyduje o naszym przetrwaniu, ale również osiągnięciu sukcesu? 

Czym jest nadzieja?

Choć definicji nadziei jest całe mnóstwo, łączą je pozytywne konotacje. Nadzieja bowiem to uznanie możliwości spełnienia się czegoś konkretnego, a więc patrzenia w przyszłość; oczekiwanie i/lub ufność, że nastąpi coś pożądanego [1]. Odwołując się do teorii Erika Eriksona, nadzieję należy rozumieć jako ogólne przeświadczenie o sensowności oraz przychylności świata wobec ludzi. Jest to przekonanie mające charakter założenia, które nie podlega łatwej weryfikacji. Pozwala jednak przyjmować proaktywną postawę wobec obowiązków, planów i ambicji. Stanowi interpretację tego, co dzieje się w świecie, szczególnie, gdy próbujemy przewidzieć bieg wydarzeń, ocenić go i oszacować w nim swoje szanse. Nadzieja nie ma charakteru czysto poznawczego, gdyż przejawia się nie tylko w sposobie interpretowania i prognozowania rozwoju wydarzeń, ale także w towarzyszących uczuciach wobec tych faktów.

Apetyt połączony z przekonaniem, że się go zaspokoi, nazywa się nadzieją – Thomas Hobbes

Pychologowie określają nadzieję jako pozytywny stan motywacyjny, który opiera się na przekonaniu o sobie jako jednostce, która wytrwale dąży do celu oraz postrzega siebie jako osobę zdolną do działania – zaradną, sprawczą. 

Nadzieja na sukces

Nadzieję na sukces można określić jako oczekiwanie pozytywnych efektów własnych działań. Wyraża się w przekonaniu osoby, że jest ona w stanie samodzielnie znaleźć drogę do celu i wyłuskać energię, aby sprostać towarzyszącym jej wymaganiom. Opisywana jest jako pozytywny stan motywacyjny, który bazuje na dwóch rodzajach postaw [2]. Pierwszą z nich jest przeświadczenie o możliwości wykonania zaplanowanego działania. Charakteryzuje się przekonaniem, że uda się osiągnąć wyznaczony cel, nawet w obliczu licznych przeszkód oraz ewnetualnego zwątpienia. Drugi czynnik to przekonanie o umiejętności znajdowania właściwych dla danej sytuacji rozwiązań. Obu postawom towarzyszy wiedza o posiadanych kompetencjach twardych i miękkich. 

Pracownik posiadający nadzieję na sukces

Badania podkreślają, że istotnym czynnikiem sprzyjającym motywacji i realizacji zamierzonych celów w miejscu pracy jest nadzieja na sukces. Ta trwała tendencja do przejawiania pozytywnych motywacji i przekonań może mieć istotne znaczenie dla przyjmowania postawy gotowości do podejmowania odważnych decyzji i aktywności o charakterze twórczym w organizacji [3]. Nadzieja na sukces jest źródłem motywacji do działania i przezwyciężania napotykanych przeszkód. Wpływa na sposób postrzegania i działania człowieka przy podejmowaniu decyzji i aktywności. Będzie miała więc znaczący wpływ na rozwój zawodowy. 

Poziom nadziei odpowiada za efektywność zachowań pracownika, sposób pokonywania przeszkód i wytrwałość w realizacji dążeń oraz wpływa na poziom przystosowania się do bieżących warunków i współwystępuje z pożądaną współcześnie na rynku pracy elastycznością [4].

Współcześnie kładziony jest większy nacisk na podmiotowe uwarunkowania kariery. Istotnym jej elementem jest osobowość jednostki, jej sfera emocjonalna, pragnienia, aspiracje, które decydują o tempie i charakterze rozwoju. Wysokie nasilenie nadziei na sukces wyzwala pozytywne emocje, które motywują pracownika do aktywnego poszukiwania rozwiązań danego problemu. U osób z wysoką nadzieją postrzeganie trudności jest niższe niż w grupie osób z niską i umiarkowaną nadzieją na sukces. Badacze sugerują, że wysoki poziom nadziei jest czynnikiem sprzyjającym aktywnemu i konstruktywnemu radzeniu sobie z trudnościami. Jest czynnikiem obniżającym postrzegane trudności w wyborze kariery i późniejszych decyzjach związanych ze sferą zawodową. Nadzieja jest zatem dobrym prognostykiem realizowania kariery zawodowej.

Przeszkody w kształtowaniu nadziei na sukces

Trudnościami w przekonaniu o własnym sukcesie są brak wiary w trafność swoich celów i ukierunkowania ambicji, posiadanie niewystarczającej ilości informacji na swój temat oraz niedookreślenie swoich możliwości. Brak gotowości i dysfunkcjonalne przekonania uniemożliwiają budowanie nadziei na sukces. Te braki znacząco wpływają na konflikty wewnętrzne, rozbieżności w decyzjach lub stagnację w ich podejmowaniu. Osoby o niskim poziomie nadziei przewidują porażkę swoich bieżących i przyszłych działań, co prowadzi do wycofywania się i przybierania zachowań unikowych, takich jak odkładanie w czasie decyzji zawodowych lub zdawanie się na los zamiast dokonania świadomego wyboru. Takie implikacje skutkują także problemami w tworzeniu i utrzymywaniu relacji biznesowych. 

Czy warto mieć nadzieję na sukces?

Nadzieja jako mechanizm motywacyjny spełnia ważną rolę w psychicznym przystosowaniu, głównie ze względu na powiązania z optymistycznym spojrzeniem na przyszłość i możliwością kształtowania podejmowanych działań. Według przeprowadzonych badań studenci charakteryzujący się silną nadzieją byli pewni siebie, energiczni i kreatywni. Wysoki poziom nadziei korelował również z pozytywną samooceną, optymizmem i osiągnięciami akademickimi. Osoby charakteryzujące się silniejszą nadzieją odznaczały się wyższą satysfakcją z życia [5]. Osoby o wysokim poziomie nadziei w porównaniu z osobami o jej niskim poziomie posiadają dojrzalsze cechy osobowości, a także doświadczają silniejszych emocji pozytywnych – radość, szczęście – i słabszych emocji negatywnych – lęk, smutek.

Bądź dobrej myśli, bo po co być złej – Stanisław Lem

Wysoki poziom nadziei na sukces pozytywnie wpływa na egzystencję człowieka. Towarzyszy jej niższy poziom depresyjności oraz elastyczność w sytuacji radzenia sobie ze stresem. Osoby z wysokim poziomem nadziei w przypadku napotkanych trudności umiejętnie dostosowują się do zaistniałych warunków. Szybko znajdują alternatywny cel. Ponadto wysoka nadzieja na sukces wiąże się z lepszym przystosowaniem, przejawiającym się między innymi w kompetencjach społecznych, które skutkują tworzeniem i utrzymywaniem satysfakcjonujących relacji zarówno zawodowych, jak i prywatnych. 

Regulacyjna rola nadziei

Nadzieja na sukces w ogólnym paradygmacie psychologii poznawczej jest indywidualnym, subiektywnym sądem, sposobem postrzegania i konceptualizacji otoczenia. Pozwala kierunkować nasze przekonania o świecie (też o nas samych). Przekonania bowiem pełnią ważne funkcje regulacyjne w życiu człowieka: mogą wpływać na zachowanie bądź oddziaływać na powstawanie sądów. Wpływają zatem na decyzje o działaniu, stanowieniu sensu i o dążeniu do obranego celu, bądź o jego zmianie. Jako przekonanie, nadzieja na sukces dookreśla człowieka, który jest podmiotem (i adresatem?) swoich działań oraz centrum swojego życia, a także jednostką kształtującą otoczenie w oparciu o posiadane sądy i przekonania.

Źródła:

• [1] sjp.pwn, hasło: „nadzieja".
• [2] Krok D., „Nadzieja jako predyktor wymiarów dobrostanu psychicznego”, 2013.
• [3] Kuśpiut M.A., „Postawa twórcza pracowników organizacji a ich nadzieja na sukces”, 2021. 
• [4] Zaleszczyk A.K., Kot P., „Nadzieja na sukces a trudności w podejmowaniu decyzji zawodowych”, „Roczniki psychologiczne”, XVIII, 4, 2015.
• [5] Krok D., „Nadzieja... ".
• Krawczyk-Bryłka B., „Nadzieja na sukces jako atrybut przedsiębiorcy", 2013.
• Kościelska M., „Nadzieja w życiu ludzi", 2013.