Bankowcy dla edukacji finansowej młodzieży, czyli czym jest BAKCYL

Inicjatywę stworzenia strategicznego, długofalowego partnerstwa firm i instytucji sektora bankowego w Polsce pod hasłem "Bankowcy dla edukacji finansowej młodzieży, BAKCYL" podjął Warszawski Instytut Bankowości z okazji 20-lecia powstania. Inspiracją  była inicjatywa najstarszego na świecie instytutu bankowego, the Chartered Institute of Bankers in Scotland, który uruchomił europejski projekt partnerstwa na rzecz edukacji finansowej młodzieży, z wykorzystaniem bankowców w roli trenerów-wolontariuszy. Pomysł bazował na doświadczeniach Szkotów, którzy z powodzeniem prowadzą podobny krajowy projekt od 2002 roku.

 

Celem projektu BAKCYL jest, aby wolontariusze – pracownicy banków – uczyli finansów młodzież gimnazjalną w szkołach. Chcemy, aby młodzi ludzie, którzy coraz wcześniej i częściej mają dostęp do różnego rodzaju usług finansowych i tym samym podejmują decyzje o charakterze finansowym, byli do tego przygotowani i mieli świadomość podejmowanego ryzyka. 

Inicjatywa spotkała się z pozytywną reakcją Narodowego Banku Polskiego, Związku Banków Polskich, a deklaracje uczestnictwa w projekcie podpisały:  Bank Pekao SA, BGK, BGŻ SA, BOŚ SA, BRE Bank SA, BS Płońsk, BS Pruszków, Citi Handlowy, PBS Ciechanów, Raiffeisen Bank SA, Warszawski Bank Spółdzielczy.

 

Pierwszy rok działania projektu ma charakter pilotażowy i jest realizowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej NBP. Patronat honorowy nad projektem objął Minister Edukacji Narodowej. 

 

Jak podkreśla się w najnowszym opracowaniu PISA 2012, “istniejące empiryczne dowody pokazują, że dorośli zarówno z rozwiniętych, jak i rozwijających się gospodarek, którzy mogli skorzystać z edukacji finansowej, są w efekcie bardziej skłonni od innych do oszczędzania i planowania emerytury” (Bernheim, Garrett, & Maki, 2001; Cole, Sampson, & Zia, 2010; Lusardi, 2009). To wskazuje na bezpośredni związek pomiędzy edukacją finansową i pozytywną zmianą w zachowaniach konsumentów. W tym kontekście warto przytoczyć wyniki badania OECD na temat stanu edukacji finansowej na świecie. Pokazują one bardzo niepokojącą pozycję Polski na tle innych krajów. Wśród 14 uczestników badania (Albania, Armenia, Czechy, Estonia, Niemcy, Węgry, Irlandia, Malezja, Norwegia, Peru, Polska, Południowa Afryka i Wlk. Brytania, Brytyjskie Wyspy Dziewicze) Polska wraz z Armenią i Afryką Południową znalazła się na ostatnich miejscach w średniej ocenie wskaźnika poziomu wiedzy ekonomicznej (Atkinson, A. and F. Messy, 2012, “Pomiar poziomu wiedzy finansowej: wyniki badania pilotażowego OECD/International Network on Financial Education (INFE)”, Opracowania Robocze OECD  nt. finansów, ubezpieczeń i prywatnych emerytur, Nr 15, Wydawnictwo OECD).

Prawie połowa badanych (49 proc.) uważa, że w meandry finansów można wprowadzać dzieci już w wieku 3-5 lat, a 41 proc. chciałoby takiej edukacji dla swojej pociechy już między 6. a 9. rokiem życia ("Badanie Rodziców MasterCard" Instytut Homo Homini, czerwiec 2011, na zlecenie firmy MasterCard).  Międzynarodowe organizacje takie jak OECD rekomendują "wprowadzanie edukacji finansowej jak najwcześniej w życiu człowieka, a najlepiej włączenie jej do programu szkolnego"(OECD/INFE. Ogólne Zasady Narodowych Strategii Edukacji Finansowej, czerwiec 2012).

Według Mapy Edukacji Finansowej i Ubezpieczeniowej (Związek Banków Polskich, Polska Izba Ubezpieczeń, 3 edycja, 2010) przedsięwzięcia edukacji ekonomicznej w Polsce skierowane do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych i studentów obejmują:

Jak stwierdzają autorzy Mapy we wnioskach z badania: "wadą większości projektów i programów edukacji ekonomicznej jest ich ogólny charakter. Są one na ogół poświęcone wybranym zagadnieniom ekonomicznym. Brakuje programów, które w większym stopniu byłyby poświęcone praktyce gospodarczej. Rekomendują, aby ważnym elementem programów edukacyjnych stawało się włączanie do współpracy zaprzyjaźnionych firm, tak by dać uczniom możliwość zadania pytań ekspertom i konsultantom. Proponowanym rozwiązaniem jest delegowanie pracowników instytucji finansowych do przeprowadzania wybranych zajęć lekcyjnych i nawiązywanie bezpośrednich relacji pomiędzy szkołami i bankami, uczniami i bankowcami. Takie inicjatywy pojawiają się, lecz skala tych działań jest jednak jeszcze stosunkowo mała. Włączenie instytucji finansowych w edukację finansową rekomenduje się także we wspomnianych wcześniej "Głównych Zasadach Budowy Narodowych Strategii Edukacji Finansowej", opracowanych przez OECD.

W pierwszym roku działania projektu BAKCYL zapraszamy szkoły gimnazjalne z województwa mazowieckiego. Z uwagi na pilotażowy charakter projektu, do listopada 2013 roku planujemy zrealizować tylko kilkanaście lekcji. Pierwsze lekcje już się odbyły w Gimnazjum nr 72 w Warszawie, kolejne zaplanowane są w Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Michałowicach. Kierując do szkół zaproszenie przystąpienia do projektu, kierujemy się przede wszystkim dostępnością wolontariuszy.

Lekcje w szkołach będą prowadzili specjalnie do tego przygotowani wolontariusze z banków. Rekrutację kandydatów przeprowadziły wśród swoich pracowników partnerskie banki, kierując się profilem wolontariusza, w którym określiliśmy minimalne wymagania (wykształcenie wyższe w kierunku finansowym, certyfikaty branżowe,  minimum 3-letnie doświadczenie w pracy w instytucji finansowej, doświadczenie w prezentacjach na forum większych grup i/lub krótkich szkoleniach, doświadczenie w pracy z młodzieżą i działalność na rzecz społeczności lokalnych). Otrzymaliśmy 71 zgłoszeń, spośród których  została wyłoniona grupa 41 osób zakwalifikowanych na szkolenie wolontariuszy – udział w nim jest ostatnim etapem kwalifikacji. Szkolenie pierwszej grupy wolontariuszy mamy już za sobą. W dniach 24–25 maja 2013 roku odbyły się warsztaty, w trakcie których przedstawiono przygotowane cztery lekcje BAKCYLA, a w drugim dniu każdy wolontariusz samodzielnie poprowadził wybrany fragment lekcji. Najwięcej emocji wzbudził panel prowadzony przez nauczycielki z Gimnazjum nr 72 w Warszawie, panią Dorotę Dygulską i  Agnieszkę Smejdę nt. specyfiki pracy z uczniami na lekcji. Dla drugiej grupy warsztaty szkoleniowe są zaplanowane we wrześniu. Dziś możemy się pochwalić grupą 21 wolontariuszy, głównie z Warszawy, ale także z powiatu ciechanowskiego, płońskiego i sochaczewskiego. 

Projekt BAKCYL jest oparty na wolontariacie kompetencji. Pracownicy banków uczestniczący w BAKCYLU otrzymali ciekawą możliwość rozwoju osobistego i czerpania satysfakcji w nowej roli, wzmocnienia różnorodnych, nowych umiejętności, np. komunikacji, prezentacji, motywowania i budowania relacji.

Praca na rzecz edukacji młodzieży jest przejawem zaangażowania sektora bankowego i jego pracowników na rzecz rozwoju młodego pokolenia. Jest ważnym elementem budowania zaufania do sektora bankowego poprzez wspólne działanie zmierzające do budowania transparentnych, partnerskich relacji z przyszłymi klientami. W ujęciu długofalowym projekt będzie wzmacniać bezpieczeństwo usług finansowych w kraju poprzez przygotowanie nowej generacji przyszłych użytkowników usług finansowych, świadomych swoich potrzeb i możliwości oferowanych przez sektor bankowy. Dodatkowo, dla niektórych uczniów lekcje i pierwsze spotkania z bankowcami mogą być zachętą do rozważenia przyszłej kariery zawodowej w bankowości.