ADHD w pracy w finansach
Jeśli chcesz pracować w finansach, konieczne jest jedno – musisz lubić liczby. Niezależnie od tego, czy masz ADHD czy go nie masz, odnajdywanie się w cyferkach stanowi o Twoim być albo nie być w branży finansowej. Co jeszcze cechuje pracę w finansach i w jaki sposób odnajdują się w niej osoby z ADHD? Odpowiedzi szukamy z dr hab. n. med. Jarosławem Jóźwiakiem – psychiatrą specjalizującym się w zaburzeniu ADHD.
ADHD, czyli co?
Termin ADHD to akronim od ang. attention deficit hyperactivity disorder, który tłumaczymy jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Wbrew powszechnym opiniom ADHD nie jest nowym schorzeniem, choć do niedawna diagnozowanie go było utożsamiane wyłącznie z dziećmi.
ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, czyli inny sposób rozwoju mózgu. Obok spektrum autyzmu jest najważniejszym zaburzeniem z tej kategorii. Osoby, które mają ADHD cechuje inna od typowej budowa mózgu – tłumaczy dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Zaburzenie z deficytem uwagi i hiperaktywnością, czyli ADHD, wiąże się z charakterystycznymi objawami. Są nimi problemy z utrzymywaniem uwagi oraz kontrolą impulsów, ale także nadaktywnością Istotą objawów ADHD jest ich współwystępowanie. Stąd osoby z ADHD mogą mieć zarówno problem z selekcjonowaniem bodźców, jak i posiadać umiejętność długiego, efektywnego skupienia na wybranej rzeczy, nazywanej hiperfocusem.
Według oficjalnych danych ADHD występuje u 10% społeczeństwa, jednak wielu specjalistów, w tym ja, uważa że dotyczy nawet większej części populacji. Mówimy zatem o co najmniej 1 na 10 osób, która ma ADHD – dodaje dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
ADHD jest bardzo złożonym zaburzeniem, które charakteryzuje się mnóstwem skrajnych, często pozornie wykluczających się cech. Jednocześnie inna budowa i rozwój mózgu osoby z ADHD może decydować o byciu wybitną jednostką.
Najprawdopodobniej Albert Einstein też miał ADHD!
Zrobię to jutro, pojutrze albo... popojutrze. Kilka słów o prokrastynacji
Praca z liczbami i danymi
Podstawę pracy w finansach stanowią liczby. Konieczna jest zatem umiejętność sprawnej orientacji często w ogromie danych. Jeśli jednak osoba z ADHD lubi liczby, wiąże swoją przyszłość z analizami lub jest po studiach związanych z finansami czy rachunkowością, najprawdopodobniej umiejętność hiperfocusu przypada właśnie na ten obszar. Wówczas praca z danymi i tabelkami sprawia im przyjemność i satysfakcję.
Wśród moich pacjentów jest wiele osób pracujących w branży finansowej. Ci uwielbiają liczby a w swojej pracy znajdą każdą niezgadzającą się daną i zrobią absolutnie wszystko, by wyjaśnić powstały błąd. Oczywiście adehadowcy dzielą się na tych, którzy są bardziej humanistyczni oraz na tych bardziej ścisłych i „liczbowych”. Jednych fascynuje humanizm, drugich matematyka – mówi dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Odpowiedzialność
Z ADHD jak z życiem – jest różne w przypadku każdej osoby. Generalnie osoby z ADHD, które są zmienne i bardzo dobrze odnajdują się w dynamicznym środowisku, mogą mieć trudności ze skupieniem na jednym zadaniu. Mają tendencję do przeskakiwania z zadania na zadanie i w związku z tym trudnością jest dla nich doprowadzenie jednej czynności do końca.
Z drugiej strony wiele adehadowców kompensuje sobie problem ze skupieniem przez wyrabianie rozmaitych nawyków i z ogromną determinacją dążą do osiągnięcia ustalonego celu. W dodatku osoby z ADHD, mając zdolność do hiperfocusu na interesujące ich działania, mogą być zarówno niezwykle odpowiedzialni, jak i efektywni w swojej pracy. Dlatego wielokrotnie podkreśla się, że dla adehadowców ogromnie ważne jest to, by realizowali się w odpowiednich dla siebie obszarach.
Jeśli osoba z ADHD jest w hiperfocusie, z determinacją zgłębia każde powierzone zadanie i dowozi je najlepiej, jak tylko potrafi. Czyli gdy przełożony zleci mu wykonanie trudnego projektu czy analizy, do których większość osób nie była w stanie podejść, adehadowiec z pełnym zaangażowaniem i zawziętością będzie pracował nad ukończeniem jego realizacji – dodaje dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Dynamiczne środowisko i praca w zespole
Adehadowcy to bardzo różnorodna grupa osób. Cech ADHD jest wiele i każda z nich może mieć 0% albo 100% nasilenia. Ma to swoje odbicie w kompetencjach, które są właściwe dla konkretnej osoby.
Wśród osób z ADHD są tacy, którzy świetnie współpracują w grupie oraz Ci, którzy tej współpracy nie lubią lub nie jest ona dla nich łatwa. Wszystko zależy od człowieka, bo tak jak ludzie w społeczeństwie różnią się od siebie, tak samo każda osoba z ADHD jest inna i na swój sposób wyjątkowa – podkreśla dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Możemy więc spotykać adehadowców, którzy są bardzo przywiązani do stałych sposobów funkcjonowania, z tendencją do różnego rodzaju rutyn. Wielu z nich, a może nawet większość, uwielbia jednak zmiany i najlepiej odnajduje się w dynamicznym środowisku pracy. Stąd kluczowe jest, by dobrać odpowiedniego pracownika do danego zajęcia.
Realizacja krótko- i długoterminowych projektów
Adehadowcy to wartościowe osoby, które w odpowiednio dopasowanym środowisku są w stanie robić wielkie rzeczy. Przy właściwej organizacji mogą realizować zadania niemożliwe do wykonania dla innych pracowników i osiągać zaskakująco dobre wyniki. Stawka jest więc wysoka.
Dziś za kompetencję przyszłości uważa się między innymi kreatywność, która wyróżnia także osoby z ADHD. W konsekwencji adehadowcy podczas realizacji wszelkich projektów zawodowych są zdolni do inicjowania nowych działań i znajdowania nietuzinkowych rozwiązań.
Bardzo ważne jest stwarzanie odpowiedniego środowiska pracy dla osób z ADHD, bo organizacje mogą na tym mocno skorzystać. Jest bardzo wiele takich rzeczy, które można zrobić dla adehadowców, np. zapewnić programy organizujące pracę, ułatwiające dzielenie zadań czy też dbać o stały kontakt i monitorowanie postępów – wskazuje dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Nieodpowiednie zaopiekowanie się pracownikiem z ADHD to strata dla całej organizacji.
Żeby uzmysłowić to, co firma można zyskać, przypomnę, że choć nie mam na to bezpośrednich dowodów w postaci diagnoz, Albert Einstein i Leonardo Da Vinci najprawdopodobniej mieli właśnie ADHD. Obydwaj dzięki odpowiednim warunkom, które dawały im możliwości rozwoju, byli w stanie wymyślać, tworzyć i osiągać wielkie rzeczy – podsumowuje dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
ADHD a feedback w pracy
Adehadowcy są zarządzani dopaminą. Oznacza to, że każde ich działanie musi mieć zdecydowany kierunek. Dążenie do ustalonego celu, często w niezwykle precyzyjny i rzetelny sposób, aktywuje układ nagrody, który odpowiada za motywację i kontrolę zachowania. Wykonanie zadania wiąże się z uwolnieniem dopaminy, stąd osiąganie wyznaczonych celów jest bardzo ważne dla osób z ADHD. Dlaczego feedback jest dla nich równie istotny?
W przypadku adehadowców feedback w trakcie realizowania złożonych zadań działa jak najlepszy doping. Gdy osoba wie, że do informacji zwrotnej jest niedaleko, wykona zadanie z większą motywacją. Przy czym feedback musi być odpowiedni – podkreśla dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Jak dawać feedback osobom z ADHD?
Wydaje się, że bez odpowiedniego przeszkolenia przełożonych, które polegałoby na podwyższeniu świadomości o ADHD, trudno dawać dobry feedback adehadowcom. Jeśli jednak każda informacja zwrotna jest oparta na rozumieniu tego zaburzenia, to dla pracownika z ADHD staje się niekończącą motywacją do podejmowania kolejnych działań, dalekosiężnych planów, podzielonych na dużo małych kroków z okresowym feedbackiem – dodaje dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Podczas dawania feedbacku adehadowcom warto zdawać sobie sprawę z tego, że są to osoby bardzo wrażliwe na punkcie komentowania ich przez innych. Stąd wiedza, w jaki sposób efektywnie współpracować z osobami z ADHD jest niezwykle ważna.
Organizacja finansowa a osoby z ADHD
Raczej mało który adehadowiec jest motywowany benefitami w miejscu pracy. Głównym czynnikiem decydującym, którą organizację wybierze jako miejsce swojej pracy, jest jego fascynacja, a więc zdolność do hiperfocusu właśnie w tym konkretnym obszarze.
W finansach pracuje wiele osób z ADHD. Zarówno w obszarze księgowości, cyberbezpieczeństwa czy w działach instytucji bankowych. Są te osoby dla których liczby i dane są fascynujące – napędzają ich w działaniu. Wówczas trudno mówić o jakichkolwiek przeciwskazaniach czy trudnościach ze wspominaną wcześniej odpowiedzialnością i uważnością np. podczas analiz czy raportowania – zaznacza dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Branża finansowa to również firmy z przejrzystymi strukturami dotyczącymi rozwoju, awansu i zatrudnienia. Stanowi to duży plus dla adehadowców, gdyż w takim środowisku łatwiej im funkcjonować – osoby z ADHD potrzebują jasnych i konkretnych przekazów. Co więcej bardzo wielu z nich ma bardzo silne poczucie sprawiedliwości, więc jest dla nich dużą zaletą, że wiedzą od czego zależy ich awans i jakie są ich obowiązki.
Uważam, że świadomość na temat ADHD w Polsce musi rosnąć. Z tego powodu założyłem stowarzyszenie Bliżej ADHD, którego celem jest edukowanie w tej kwestii dużych korporacji. Ostatnie spotkanie miało miejsce w NatWest, więc zachęcam też inne firmy finansowe do skorzystania z możliwości zaproszenia mnie na szkolenie. Więcej informacji można uzyskać na stronie https://blizejadhd.org/ i pod mailem info@blizejadhd.org – mówi dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Autor
Wiktoria Jackowska
Redaktorka, Grupa MBE
Magistrantka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Czynna uczestniczka konferencji naukowych. Pasjonatka kultury, lingwistka.
W Grupie MBE jest odpowiedzialna za redakcję tekstów do magazynu „Kariera w Finansach i Bankowości” oraz na stronę KarierawFinansach.pl.
Członkini Stowarzyszenia Bliżej ADHD działającego z misją edukacji o neuroróżnorodności.
