Od kontrolera do partnera, czyli o ewolucji zawodu prawnika przedsiębiorstw

Konieczność transformacji cyfrowej i wzmacnianie kompetencji cyfrowych są dziś warunkiem zwiększenia konkurencyjności firm i ich działów prawnych, z czego zdaje sobie sprawę coraz więcej firm. Pandemia, ale też chęć rozwoju i podążania za najnowszymi trendami sprawiły, że wielu przedsiębiorców zaczęło inwestować w zmianę procesów poprzez ich rozbudowę o komponent technologiczny. Ważną rolę w tej zmianie odgrywają pracownicy działów IT, IT Security, czy kontrolerzy finansowi i o nich w tym kontekście wspomina się najczęściej.

Tymczasem cichymi bohaterami tych transformacji są prawnicy, wspierający biznes w określeniu procesów, które dzięki możliwościom, jakie daje rozwój technologiczny, okażą się bardziej efektywne. Prawnicy w wielu organizacjach siedzą dziś przy jednym stole z biznesem. Pozostają w sercu wszelkich procesów biznesowych i procesów decyzyjnych, jakie toczą się w nowoczesnym przedsiębiorstwie, np. uczestniczą w wyborze rozwiązań technologicznych, które będą odpowiadały na realne potrzeby organizacji, a zarazem będą zgodne z wymogami prawnymi. Często sami prawnicy stają się katalizatorami takich zmian. Jak czytamy w raporcie "Prawnicy przedsiębiorstw w centrum procesów biznesowych. Badanie prawników przedsiębiorstw 2020":

Ewolucja zawodu prawnika przedsiębiorstwa przebiegała od roli „kontrolera” zgodności z prawem (swoista kancelaria prawna w przedsiębiorstwie) do prawnego doradcy gospodarczego – partnera w procesach decyzyjnych w biznesie, a także w sprawach dotyczących życia firm i ich pracowników.

Zadania prawników nie dotyczą dziś już tylko relacji z klientami, lecz także całego otoczenia biznesowego, by wszelkie decyzje były podejmowane w granicach prawa. 

Kluczowe kompetencje

Znajomość przepisów prawa do podstawa w zawodzie prawnika, ale oprócz tego liczą się także inne kompetencje. Ze względu na ścisłą współpracę działów prawnych z biznesem, cenione są umiejętności komunikacyjne, pozwalające tłumaczyć język prawa na potrzeby biznesu oraz przekładać znajomość przepisów prawa na coraz bardziej złożone stosunki gospodarcze. 

O ile w zawodach prawniczych widoczny jest postępujący trend specjalizacji, o tyle – jak czytamy w raporcie – prawnicy przedsiębiorstw, powinni pozostać generalistami. Pożądana jest szeroka wiedza z innych dziedzin, w tym z zakresu finansów, ekonomii czy zarządzania.

W ogniu nowych zadań

W związku ze znacznym wzrostem ryzyk regulacyjnych, prawnicy przedsiębiorstw przejmują odpowiedzialność za kolejne obszary działalności całego przedsiębiorstwa, w szczególności compliance – zarządzania ryzykiem, raportowania korporacyjnego, procesów regulacyjnych, zarządzania projektami czy kwestii przestrzegania zasad etycznych w ramach danej organizacji. Tym samym  biorą udział w zarządzaniu danym przedsiębiorstwem jako partnerzy biznesowi posiadający dodatkowo specjalistyczną wiedzę prawniczą. 

Nowe technologie instrumentem poprawy efektywności

29% ankietowanych – "zdecydowanie tak", a 57% – "raczej tak" odpowiedziało na pytanie, czy obserwują wzrost znaczenia nowych technologii dla działów prawnych w ostatnich latach. Prawnicy są otwarci na nowinki technologiczne pod warunkiem, że narzędzia te pozwalają na współpracę z biznesem oraz usprawniają pracę i zwiększają efektywność w tym zakresie – aż ¾ badanych oczekuje od technologii efektywności. 

Spośród różnych technologicznych udogodnień, za najważniejsze dla efektywnej pracy wymieniają:

Rodzaj	Głosy
Elektroniczny obieg dokumentów (system z bazami dokumentów, projektów)	84%
Podpis elektroniczny	71%
Generator umów, klauzul umownych oraz prostych pism procesowych	45%
Korzystanie z narzędzi w chmurze obliczeniowej	26%
Narzędzia pozwalające na wyszukiwanie danych z wykorzystaniem technologi sztucznej inteligencji (SI) i algorytmów	23%
Analityka dużych zbiorów danych (Big Data)	18%
Inne	5%

Nowe technologie nigdy nie wyprą pracy prawników i nie będą dysponowały tak ogromną wiedzą z zakresu ciągle zmieniającego się prawa, umiejętnością analizy i łączenia faktów. Za to nowoczesne narzędzia mogą znacznie usprawnić merytoryczne i administracyjne prace wykonywane przez prawników. 

Źródło: "Prawnicy przedsiębiorstw w centrum procesów biznesowych Badanie prawników przedsiębiorstw 2020", PwC, 2020.