Pranie brudnych pieniędzy należy dziś do jednych z najczęściej spotykanych form przestępczości finansowej na świecie, wraz z finansowaniem terroryzmu, korupcją, łapówkarstwem, handlem ludźmi czy zwierzętami chronionych gatunków. Przeciwdziałanie praniu pieniędzy (Anti-Money Laundering, AML), czy też szerzej – przeciwdziałanie przestępczości finansowej (Financial Crime Compliance, FCC), nie jest nowym zjawiskiem w świecie finansów. Rosnąca świadomość władz, instytucji finansowych a także społeczeństwa powoduje, że w ciągu ostatniej dekady dynamicznie zaczęły rozwijać się procesy i jednostki, które zajmują się tą tematyką.
– Metody wprowadzania do legalnego obiegu pieniędzy pochodzących z nielegalnych źródeł wciąż się zmieniają. Zwiększa się też liczba transakcji i przepływów pieniędzy w gospodarce. W związku z tym częstym zmianom ulegają ustawy i przepisy AML, a co za tym idzie – stale rośnie też zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie – mówi Bartosz Michałkowski, Head of Client Due Diligence Poland w NatWest Group w Polsce.
Dlatego w instytucjach finansowych powstają dedykowane zespoły specjalistów, które uniemożliwiają przestępcom korzystanie z finansowych korzyści wynikających z przestępstw. Dzięki ich wiedzy i doświadczeniu oraz przy wsparciu odpowiednich technologii instytucje wychwytują transakcje, które mogą nosić znamiona przestępstw, wstrzymują je i zgłaszają do organów ścigania. Mogą też blokować przestępcom dostęp do usług bankowych przez wnikliwe analizowanie działalności firm i osób.
Dotychczas do prowadzenia monitoringu AML zobligowane były wszystkie instytucje finansowe takie jak banki, biura maklerskie czy firmy ubezpieczeniowe. W kwietniu 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o „Przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu”, która rozszerzyła ten zakres o firmy zajmujące się obrotem dzieł sztuki i prowadzące księgi podatkowe, czyli wszystkie biura księgowe i rachunkowe. Instytucje zobowiązane do kontroli AML nie tylko mają wykrywać podejrzane transakcje służące nielegalnym celom, lecz także im zapobiegać.
– Wyzwaniem, jak i celem całego procesu AML jest upewnienie się, że instytucja posiada efektywne kontrole, które uniemożliwiają wprowadzenie do legalnego obrotu środków pochodzących z nielegalnych źródeł. To wpływa na bezpieczeństwo klientów i całego społeczeństwa – mówi Bartosz Michałkowski.
Zakres obowiązków
Praca w obszarze AML/Financial Crime Compliance, FCC wiąże się z różnorodnymi zadaniami, np. procesy w zakresie środków bezpieczeństwa finansowego (Customer Due Diligence – CDD) zakładają kompleksową ocenę klienta – składają się na nie zarówno elementy formalne, jak i pozyskiwanie i weryfikacja dokumentów, wyszukiwanie informacji w Internecie, tworzenie profili, screeningi, ocena zachowania klienta i ryzyk z nim związanych. Zadaniem pracowników jest sprawna analiza i łączenie poszczególnych elementów tak, aby utworzyć holistyczny obraz klienta i nie pominąć niczego, co może stanowić ryzyko dla banku. Dlatego pracę w obszarze AML można porównać trochę do pracy detektywa.
Poszukiwane umiejętności
Pracę w AML/Financial Crime Compliance (FCC) można rozpocząć właściwie na każdym etapie kariery, także bezpośrednio po studiach, bez wcześniejszego doświadczenia. Od kandydatów oczekuje się wyższego wykształcenia. Chociaż kierunek studiów nie ma większego znaczenia, to mile widziani są absolwenci studiów ekonomicznych lub prawnych, ponieważ zdobyta przez nich w toku studiów wiedza i umiejętności pozwalają im często szybciej wdrożyć się w obowiązki.
– Kandydatka lub kandydat do pracy w obszarze Financial Crime Compliance powinien posiadać umiejętność analitycznego myślenia, czyli zrozumienia i znalezienia rozwiązania na podstawie dostępnych informacji – zaznacza Bartosz Michałkowski. – Pomocna w pracy analityka jest również wiedza z zakresu zarządzania ryzykiem i procesami.
Znajomość języków obcych, przede wszystkim angielskiego, przydaje się w pracy, np. przy analizie obcojęzycznej dokumentacji klientów. Jest to szczególnie ważne w pracy w międzynarodowych organizacjach, które prowadzą swoją główną działalność w innych krajach i skupiają się na obsłudze zagranicznych rynków.
Perspektywy rozwoju
Klasyczna ścieżka kariery w obszarze AML/ Financial Crime Compliance prowadzi od stanowiska analityka, przez starszego analityka, do specjalisty lub eksperta. Możliwości rozwoju jest jednak więcej. Można objąć też bardziej wyspecjalizowane role, które są odpowiedzialne za kontrolę jakości, ryzyko czy kontakt z klientem, albo dotyczą zarządzania projektami (project management), technologii lub data and analytics.
– Role Financial Crime Compliance na przestrzeni kilku lat bardzo się zmieniły. Wcześniej firmy były w stanie wyszkolić specjalistów w tej dziedzinie w ciągu około roku. Obecnie role AML są wysoko wyspecjalizowane w wąskiej dziedzinie, przez co nabywanie doświadczenia i wiedzy trwa latami. Jest to podyktowane rosnącymi wymaganiami regulatorów i ustawodawców co do jakości i efektywności procesów AML – mówi Bartosz Michałkowski.
Ten trend jest również wspierany przez rozwój technologii, która likwiduje powtarzalność procesów, zmienia specyfikę pracy i czyni ją jeszcze bardziej interesującą.
– Czasy, w których analityk czy analityczka przeprowadzali analizę na kartce, minęły bezpowrotnie. Obecnie do analizy wykorzystuje się szereg systemów, które mają wpłynąć na efektywność i jakość – zauważa Bartosz Michałkowski.
Dobrym uzupełnieniem wiedzy potrzebnej do pracy w branży AML i Financial Crime Compliance mogą być kwalifikacje zawodowe i certyfikaty potwierdzające zdobyte umiejętności, jak CAMS (Certified Anti-Money Laundering Specialist) czy wydawany przez ICA (International Compliance Association) – ICA Certificate in Anti-Money Laundering