Dziś głównym narzędziem pracy księgowego jest system informatyczny zapewniający bezpieczeństwo danych i wyposażony w funkcjonalności ułatwiające księgowanie, a także wewnętrzne mechanizmy weryfikujące i algorytmy obliczeniowe. Obszarów do automatyzacji w księgowości jest wiele. Powszechne już są importy danych, tj. faktur zakupu, sprzedaży, operacji magazynowych czy wyciągów bankowych. Wszelkie formy elektronicznych dokumentów są odczytywane, dekretowane i eksportowane do programu księgowego z pomocą technik OCR. Automatycznie bywa realizowane także raportowanie dostosowane do specyficznych wymagań klienta, co jest szczególnie istotne w biurach rachunkowych, które generują bardzo zróżnicowane raporty z uwagi na obsługę wielu podmiotów z różnymi potrzebami i wymogami
– W Mazars zautomatyzowaliśmy cały proces obsługi technicznej VAT dla grupy 50 podmiotów na podstawie plików otrzymywanych od klienta. Wprowadziliśmy rozwiązania oparte na VBA, opracowaliśmy scenariusz dla robota. W efekcie robot wyręcza księgowego z generowania deklaracji VAT-7, JPK i VAT-UE – mówi Bogumiła Szymczak, Senior Manager Działu Optymalizacji i Robotyzacji w Mazars.
Podążanie za nowymi technologiami jest dziś więc wręcz koniecznością w zawodzie księgowego, choćby ze względu na liczne zmiany wprowadzane przez ustawodawcę. Tylko w ciągu dwóch ostatnich lat księgowi musieli nauczyć się obsługiwać e-faktury, e-sprawozdania finansowe, jednolite pliki kontrolne czy kasy on-line.
– W związku z wykorzystaniem nowych technologii na szeroką skalę można zaobserwować przesunięcie ciężaru zadań księgowego ze stricte ewidencyjnego do funkcji analitycznej i raportowej. Tym bardziej, że rozliczenia podatkowe z roku na rok są coraz bardziej wymagające i to na nich należy skoncentrować wysiłki, żeby ograniczać ryzyko – zaznacza Bogumiła Szymczak.
Zawód księgowego podąża zatem w stronę nowocześnie i komunikatywnie opracowanej sprawozdawczości oraz analiz zarządczych. W korporacjach, gdzie wykorzystuje się systemy ERP, powstają odpowiedzialne role wymagające przede wszystkim rozumienia zasad działania systemu i jego algorytmów. Od nowoczesnego księgowego oczekuje się, że będzie kreował nowe rozwiązania, współuczestniczył w tworzeniu rozwiązań informatycznych i nadzorował prawidłowość przebiegu procesów.
Pożądane umiejętności
Podstawą w zawodzie księgowego jest gruntowna wiedza z rachunkowości i finansów, znajomość wartości figurujących w księgach, systemu podatkowego oraz zasad i narzędzi analizy finansowej, controlingu i rachunkowości zarządczej. Ważne są również umiejętności analizy, wnioskowania i przewidywania oraz identyfikacji ryzyk, a w związku z pracą w środowisku technologicznym – także otwarta głowa i gotowość do poznawania nowych narzędzi, np. Power Query i BI.
– Na pewno trzeba być uważnym, dociekliwym, lubić pracę z liczbami, umieć analizować, myśleć logicznie i dostrzegać zależności. Trzeba lubić uczyć się nowych przepisów, systemów i technologii. Potrzebne jest również krytyczne myślenie, choćby do tego, żeby zastanawiać się, czy można coś zrobić inaczej, lepiej, sprytniej, szybciej – mówi Bogumiła Szymczak.
Jednym z wyzwań, które stawia przed księgowymi nowoczesność, jest rozwój takich kompetencji jak elastyczność i umiejętność dostosowywania się do zmian na różnych poziomach: prawa, przepisów, systemów i sposobów raportowania, ale też zmiany myślenia i wychodzenia poza schemat. Oprócz strony matematycznologicznej ważną rolę pełnią też kompetencje społeczne, m.in. umiejętność współpracy w zespole. Chociaż księgowi wykonują zadania indywidualnie, to ich praca ma charakter zespołowy.
– Każdy z nas ma poczucie, że element procesu, za który odpowiada, jest jakimś ogniwem, więc musi być wykonany na czas, rzetelnie, bezbłędnie, ponieważ przekłada się na pracę innych osób. Uczymy się od siebie, prowadzimy szereg merytorycznych dyskusji, dzielimy się wątpliwościami, wspólnie analizujemy problemy i szukamy rozwiązań – wyjaśnia Bogumiła Szymczak.
Ścieżki kariery
Standardowa ścieżka kariery w dziale usług księgowych może przebiegać np. od juniora do starszego asystenta, następnie młodszych, samodzielnych i głównych księgowych. Kolejnym poziomem jest lider zespołu, a następnie – manager. Możliwe są też ścieżki mniej standardowe, np. transfery między liniami biznesowymi.
– Awanse w Mazars zawsze są wynikiem zorganizowanej ewaluacji rocznej, podczas której dokonujemy oceny poszczególnych kompetencji. Co ważne, są one takie same niezależnie od tego, czy oceniamy asystenta czy kierownika. Zmienia się tylko ich definicja i oczekiwany poziom – mówi Bogumiła Szymczak.
Organizacje coraz większą uwagę zwracają na to, by dać pracownikom odpowiednie warunki rozwoju. Przykładem może być zespół MDR (Raportowania Schematów Podatkowych) w Mazars tworzony przez osoby, które oprócz swoich funkcji głównego księgowego czy kierownika projektu część swojego czasu pracy poświęcają na kwestie podatkowe, ponieważ to należy do ich zainteresowań. W zawodzie księgowego, szczególnie w obliczu zachodzących zmian technologicznych, kluczowe znaczenie ma stałe doskonalenie umiejętności i edukacja dla utrzymywania jakości swoich kompetencji poprzez samokształcenie, uczestnictwo w różnych formach kształcenia zawodowego.
– Wiedzę należy stale aktualizować, zwłaszcza tę z zakresu podatków. Coraz istotniejsze stają się kompetencje informatyczno-cyfrowe księgowego – umiejętność nie tylko posługiwania się zaawansowanymi narzędziami informatycznymi i technicznymi, lecz także współtworzenia i modyfikowania tych rozwiązań we współpracy z informatykami i programistami – radzi Bogumiła Szymczak.
Drzwi do kariery na wyższych stanowiskach otwiera kwalifikacja ACCA i tytuł biegłego rewidenta, które są potwierdzeniem profesjonalnej wiedzy.
Wywiad z Joanną Miklaszewską, Główną Księgową w Dziale Usług Księgowych w Mazars