Zmiana Kodeksu pracy a praca w niedziele i święta

Zmiany przepisów mają na celu zwiększenie konkurencyjności polskiego rynku pracy oraz jak najlepsze jego dostosowanie do rosnących potrzeb przedsiębiorców. Zgodnie z nowelizacją, jeżeli praca wykonywana jest za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej lub urządzeń telekomunikacyjnych, dopuszczalne jest zlecanie pracownikom pracy w niedziele i święta. Dotyczy to świadczenia usług, które – świadczone za pomocą wskazanych narzędzi – są odbierane poza terytorium Polski, pod warunkiem że w państwie odbiorcy usługi dni, w które wypadają polskie święta lub niedziele, są dniami pracy. Zmiany, które wprowadziła nowelizacja, choć z pozoru nie są wielkie, zapewne jednak w znaczący sposób ułatwią funkcjonowanie w Polsce firm świadczących usługi transgraniczne. Dotyczy to przede wszystkim zlokalizowanych w naszym kraju różnego rodzaju centrów biznesowych, outsourcingowych i obsługi, które współpracują z zagranicznymi kontrahentami. 

Nowelizacja z 24 stycznia 2014 roku rozszerzyła katalog przypadków, kiedy praca może być świadczona w niedziele i święta przez dodanie możliwości polegającej na świadczeniu usług przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, a które są odbierane poza terytorium Polski. Ponadto praca w niedziele i święta jest obecnie dozwolona również w przypadkach prac zapewniających możliwość świadczenia usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej lub urządzeń telekomunikacyjnych. Warto mieć na uwadze, że – zgodnie z właściwymi przepisami – środkami komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną są rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, które umożliwiają indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi, w szczególności poczta elektroniczna. Z kolei urządzeniami telekomunikacyjnymi, w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, są urządzenia elektryczne lub elektroniczne przeznaczone do zapewniania telekomunikacji. 

Zmiany dają możliwość polecenia wykonywania pracy w niedziele i święta przez pracodawców będących podmiotami zagranicznymi działającymi na terytorium Polski oraz firmy wykonujące swoje czynności na rzecz podmiotów zagranicznych. Należy pamiętać, że pracodawca, który zechce zlecać pracownikom pracę w niedziele i święta z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej lub urządzeń telekomunikacyjnych, będzie miał obowiązki analogiczne do pracodawców zlecających pracę w tych dniach w pozostałych przypadkach przewidzianych przepisami. Przede wszystkim pracodawca jest zobowiązany do zrekompensowania swojemu podwładnemu pracy w dni świąteczne lub w niedzielę poprzez zapewnienie mu wolnego dnia w innym terminie. Jeżeli dana osoba pracowała w niedzielę, powinna móc odebrać wolne w okresie sześciu dni poprzedzających lub następujących po przepracowanej niedzieli. Jeżeli nie jest to możliwe, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku i takiej opcji powinien otrzymać odpowiedni dodatek do wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Z kolei pracę w dni, które w Polsce są świąteczne, a niekoniecznie jest tak poza granicami naszego kraju (np. Boże Ciało), pracodawca musi zrekompensować pracownikowi dniem wolnym najpóźniej do końca danego okresu rozliczeniowego. W przypadku braku takiej możliwości pracownik będzie miał prawo do odpowiedniego dodatku do wynagrodzenia. Należy też pamiętać, że – poza wyjątkami przewidzianymi w Kodeksie pracy – osobom wykonującym pracę w niedziele co najmniej raz na 4 tygodnie należy się niedziela wolna od pracy. 

Wydaje się, że na obecną chwilę trudno jest jednoznacznie ocenić wprowadzone zmiany. Ich ocena będzie też z pewnością różna w zależności od tego, czy będzie dokonywana z perspektywy pracownika czy pracodawcy. Na wprowadzonych możliwościach mogą skorzystać firmy świadczące usługi na rzecz swoich zagranicznych kontrahentów, bo dzięki temu rozwiązaniu będą mogły dostosować świadczenie tych usług w dni, które są dniami roboczymi za granicą. Mniej powodów do zadowolenia mogą mieć pracownicy, gdyż w związku z nowymi przepisami może się zdarzyć, że będą musieli pracować w dni, które do tej pory w Polsce były wolne od pracy – np. wspomniane Boże Ciało czy w majówkę. Z tego powodu znacznie trudniej będzie im przedłużać sobie odpoczynek chociażby podczas tzw. długich weekendów.

Edyta Wereszczyńska – prawnik, wykładowca na studiach podyplomowych "Kadry i płace w prawie oraz praktyce" w Akademii Leona Koźmińskiego.