Współczesna rola dyrektora finansowego (CFO)

Dyrektor finansowy powinien być ważnym członkiem każdego zespołu zarządzającego. Ma dualną rolę – z jednej strony powinien wspierać biznes i poprzez swoją umiejętność analitycznego myślenia być w stanie wspomóc pozostałych członków zespołu w prowadzeniu firmy. Z drugiej zaś ma też istotną funkcję kontrolną – zapewnia stabilność udziałowcom poprzez przegląd wykonania budżetów, audyty, etc. – robiąc wszystko, co prowadzi do unikania utraty wartości inwestycji właścicieli przedsiębiorstwa.

Proste? Tak się wydaje, choć raczej nie jest. Praca w takim dualizmie wymagań ma swoje wyzwania. Z jednej strony należy wspierać biznes i być gotowym na podejmowanie ryzyka, wchodzenie w obszary niepewności i potencjalnej straty, z drugiej zaś należy dbać o majątek udziałowców i stworzyć możliwość wyjaśnienia wszystkiego do przysłowiowej złotówki w sprawozdaniach finansowych. Zastanówmy się, jak można osiągnąć oba te cele.

Jaki powinien być CFO?

Należy rozpocząć od niezwykle przydatnych umiejętności analitycznego myślenia oraz syntetyzowania wniosków. To wielka wartość dodana, ale czy sama wystarczy…? Oczywiście nie, trzeba mieć dane, które analizujemy. Każda firma posiada wiele danych i informacji: o sobie, o klientach, o otoczeniu rynkowym. Jeszcze 15 lat temu dostęp do tych informacji i ich płynne przetwarzanie było praktycznie niemożliwe, dziś sytuacja się zmieniła. Bezsprzecznie rolą CFO jest aktywnie wykorzystywać te dane, badać i wyciągać wnioski, używać do wspierania dobrych decyzji i polemizowania z tymi, które wydają się nie być najlepsze.

Do osiągnięcia stanu, w którym CFO może proaktywnie uczestniczyć w podejmowaniu decyzji i wspierać zespół zarządzający swą wiedzą, musi on być w stanie zrozumieć cele tego zespołu. Stąd wynika absolutnie podstawowe wymaganie dla każdego kandydata na to stanowisko: umiejętność strategicznego myślenia. Niezbędna na tym stanowisku, pozwala spojrzeć na otoczenie rynkowe (ci, którzy o tym zapominają, zawsze kończą źle) i podejmować decyzje na podstawie rozwoju rynku, bądź (jeszcze lepiej), takie które rynek kształtują. Umiejętność rozpoznawania trendów, ekonomicznych i społecznych, jest podstawą, na której CFO powinien budować swój udział w zespole zarządzającym. Nie wiem, czy się z umiejętnością strategicznego myślenia rodzimy, ale na pewno jesteśmy w stanie, przy odpowiedniej dozie doświadczenia życiowego, nad tą umiejętnością zapanować i ją rozwijać. Choć predyspozycje oczywiście pomagają.

I tu dochodzimy do kolejnego ważnego wymagania:

moim zdaniem, by pełnić rolę CFO należy mieć duże doświadczenie w zarządzaniu.

Doświadczenie to pozwala na takie ustrukturyzowanie pracy, by była ona wydajna i stanowiła atrakcyjne miejsce dla pracowników, których oczywiście chcemy mieć najlepszych i najbardziej zaangażowanych. Osiągnięcie tego celu wymaga umiejętności współpracy, rozwijania siebie i innych, dbania o takie otoczenie, które pozwala pracownikom się spełniać. Często o tym zapominamy, a moim zdaniem to absolutna podstawa – co firmie po najlepszych pomysłach na systemy, korzystanie z danych czy procesy, jeśli nie ma kto ich wdrożyć i operować, bo CFO jest toksyczny? Oczywiście, każdy z nas ma swój sposób, ale zarządzanie zespołami (podwładnych i zarządzających) musi być na samej górze wymaganych umiejętności.  

Czy to wszystko? Analityczne myślenie, strategia i zarządzanie? Oczywiście nie, CFO musi także posiadać wiedzę – o podatkach, księgowości, zakupach, bankowości, finansowaniu, relacjach inwestorskich, zarządzaniu projektami i procesami, systemach ERP, zarządzaniu ryzykiem i jeszcze kilku innych. Musi być w stanie dobrze negocjować (od dostawców, poprzez procesy fuzji i przejęć, na podwyżkach swoich i podległych mu pracowników skończywszy…) i co z negocjowania wynika – współpracować z innymi działami w ramach firmy. Warto również dobrze znać swoją branżę i przedsiębiorstwo. W zasadzie pieniądze są wszędzie takie same, ale zarządzanie finansami w Provident Polska różni się diametralnie od tego w firmie w branży farmaceutycznej czy FMCG.

Czy rola CFO jest dziś inna niż 20 lat temu?

Zaryzykuję stwierdzenie, że niespecjalnie. Narzędzia, z których korzystamy są inne, skala wyzwań się zmieniła, a życie gospodarcze toczy się znacznie szybciej. Digitalizacja i globalizacja diametralnie zmieniają sposób działania i każdy CFO powinien być w forpoczcie zmian na tych polach. Musimy reagować na więcej bodźców, niż kiedyś, ale czy oczekiwane od nas skutki działania są odmienne? Nadal udziałowcy chcą, by CFO skutecznie współpracował tworząc wartość przedsiębiorstwa i dbał o bezpieczeństwo ich inwestycji…

Podsumowanie

Konkludując, CFO powinien inspirować swoje otoczenie i ciągle kwestionować status quo – ten, kto stoi w miejscu nie ma możliwości się rozwijać. Powinien również, i jest to niezwykle ważna kwestia, być w stanie powiedzieć treści niepopularne, wbrew opinii zespołu, kontrowersyjne. W korporacyjnej historii ludzkości jest tak wiele przykładów działań, które skończyły się klęską dlatego, że nikt nie miał odwagi zakwestionować złej decyzji lidera (psychologia nazywa to kapitanozą). Powtarzanie takich błędów jest niewybaczalne.

Pozwolę sobie zatem, na zakończenie, przekazać sugestię wszystkim tym, którzy chcą dyrektorem finansowym zostać:

musicie być w stanie grzecznie, acz stanowczo, sprzeciwić się swoim pracownikom, współpracownikom i przełożonym. Czasem (niestety, bywa i tak), wszystkim na raz.

A po tym sprzeciwie wyjaśnić, dlaczego macie rację, co należy zrobić i przekonać ich do Waszego punktu widzenia. Nie jest łatwo, ale mając wiedzę i opisane powyżej umiejętności, można!