Rynek pracy w obliczu starzejącego się społeczeństwa. Przyczyny, wyzwania i rozwiązania

Starzejące się społeczeństwo i depopulacja – co to znaczy?

Zjawisko starzejącego się społeczeństwa można obecnie zaobserwować na całym świecie. Szacuje się, że do 2060 roku liczba mieszkańców Polski zmniejszy się aż o 6,7 miliona w porównaniu do 2023 roku. Wydłużająca się średnia życia przy jednoczesnym spadku dzietności nazywamy także depopulacją.

W wyniku tego zjawiska w naturalny sposób w społeczeństwie będzie coraz mniej osób młodych, a coraz więcej starszych. To sytuacja, która zmusza do zmian oraz planowania strategii już teraz.

Dlaczego społeczeństwo się starzeje?

Główne czynniki powodujące depopulację to:

• postępy w medycynie;
• poprawa jakości życia;
• wzrastające koszty życia (w tym wychowywania dzieci);
• zmiany kulturowe dotyczące rodzicielstwa;
• niepewna sytuacja geopolityczna.

Łącznie aspekty te sprawiają, że osoby, które są już na świecie, będą żyć coraz dłużej, jednak jednocześnie rodzi się coraz mniej dzieci.

Wyzwania rynku pracy w obliczu starzejącego się społeczeństwa

Depopulacja wpływa na wiele aspektów społecznych, politycznych i gospodarczych, w tym oczywiście na strefę zawodową.

Najbardziej oczywista konsekwencja starzenia się społeczeństwa to niedobór pracowników – skoro liczba przedstawicieli starszego pokolenia tak bardzo przwyższy liczbę osób młodych, pojawia się pytanie, kto zastąpi tych pierwszych, kiedy przejdą już na emeryturę?

Problem ma dotyczyć szczególnie branż wymagających wielu rąk do pracy. Wyzwaniem może być również zapewnienie seniorom profesjonalnej opieki zdrowotnej. Z drugiej strony w obszarach takich jak edukacja czy opieka nad dziećmi znalezienie pracy prawdopodobnie stanie się o wiele trudniejsze przez mniejsze zapotrzebowanie.

Innym bardzo ważnym czynnikiem jest obciążenie systemów emerytalnych i ubezpieczeń społecznych. To problem, który sprawia, że młode pokolenie już teraz musi troszczyć się o swoje oszczędności i dbać o finanse z myślą o starości. Niestety, osób pobierających emerytury będzie znacznie więcej i zupełnie nieproporcjonalny do liczby osób aktywnych zawodowo.

Kolejne wyzwanie to zmiany w funkcjonowaniu miejsc pracy. Masowe przechodzenie na emeryturę dużej części kadry może prowadzić do niedoboru w przepływie wiedzy od osób bardziej doświadczonych.

Czytaj: Senior w świecie finansów

Depopulacja a rynek pracy – możliwości i rozwiązania

W jaki sposób możemy się przygotować na nadchodzące zmiany? Jest szereg możliwości, które mogą pomóc zmierzyć się z wyzwaniami wynikającymi z depopulacji – zarówno pracodawcom, jak i pracownikom.

W obliczu tych zmian społecznych bardzo przydatna może okazać się automatyzacja, w tym sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence – AI). Nowe rozwiązania technologiczne mają za zadanie skracanie czasu wykonywanej pracy, co z kolei jest potencjalnym rozwiązaniem problemu zbyt małej ilości pracowników – mniej osób wykonywałoby tę samą pracę dzięki automatyzacji dotychczasowych obowiązków.

Niezbędny może okazać się upskilling i reskilling, czyli poszerzanie swoich kompetencji zawodowych lub przebranżawianie się. Dla pracownika nauka nowych umiejętności i zdobywanie dalszych kwalifikacji to dobre rozwiązanie, aby być na bieżąco z aktualnymi potrzebami dynamicznie zmieniającego się rynku. Dla pracodawcy zaś inwestycja w upskilling i reskilling pracowników to szansa na lepsze wykorzystanie ich potencjału i zwiększenie wydajności w pracy mimo potencjalnych problemów z brakami kadrowymi. Więcej o upskillingu i reskillingu przeczytasz tutaj.

Na wagę złota będą również programy aktywizujące seniorów – zarówno rządowe, jak i dla poszczególnych organizacji. Obecnie starsze pokolenie nierzadko spotyka się z dyskryminacją na rynku pracy i ma niewielkie możliwości znalezienia lub zmiany pracy. To idealna okazja, aby dać im szansę, skorzystać z ich wiedzy i doświadczenia, a tym samym uniknąć problemów biznesowych wynikających ze skutków starzejącego się społeczeństwa.

Zmiany demograficzne są nieuniknione, jednak odpowiednie strategie i technologie mogą nie tylko zniwelować szkody, ale także uczynić tę sytuację okazją do rozwoju. Otwartość na pracowników lub współpracowników z różnych grup wiekowych, umiejętność adaptacji i nauka – to czynniki, które mogą pomóc nam najbardziej.

 

Źródła:

[1] PARP, Starzenie się społeczeństwa – wyzwanie dla rynku pracy, aktywizacja pracowników 50+