Fal, nie ma fal... Elastyczność w świecie zmian

Choć nie każdy lubi zmiany, XXI wiek przyzwyczaja nas, że duża dynamika zachodzących w świecie procesów jest codziennością. Osiągnięcia nauki związane chociażby z nową technologią wymagają nieustannej nauki i gotowości na modyfikację przyjętych standardów. To wielokrotnie wiąże się z różnego rodzaju trudnościami. Z pomocą przychodzi kompetencja elastyczności, która umożliwia dopasowanie się do obecnych warunków. 

Co to jest elastyczność?

Elastyczność to umiejętność, która pozwala sprawnie odnaleźć się w nowych realiach powodowanych przez dynamiczne środowisko. Jego przykładem jest środowisko pracy charakteryzujące się zwykle zmiennością potrzeb rynku czy też oczekiwań pracodawców. Za jej pomocą łatwiej aktualizować wiedzę, przełączać uwagę między procesami, dostrzegać zależności i dostosowywać do nich swoje działania [1]. Jest to kompetencja, która pozwala zaadaptować i odnaleźć się w nowych okolicznościach rzeczywistości.

W praktyce elastyczne osoby charakteryzują się szerokimi horyzontami myślenia – wyobraźnią, kreatywnością, empatią i ciekawością [2]. Wykazują zdolność uczenia się i wyrażania chęci do zmiany paradygmatów myślenia. Elastyczny pracownik wykazuje otwartość na nowinki branżowe, stara się być na bieżąco z panującymi trendami oraz szuka najbardziej aktualnych, efektywnych rozwiązań, które może wykorzystać w swojej pracy.

Jak być elastycznym?

Kluczowe w budowaniu elastyczności są trzy style reagowania na bieżącą sytuację:

• otwartość,
• skupienie,
• zaangażowanie [3].

Otwarty sposób reagowania pozwala na wyjście poza standardowe ramy. Osłabia jednoznaczność założeń a wzmacnia poszukiwanie różnorodności w działaniu. Wiąże się z nim również akceptacja zastałych warunków, która kształtuje otwartość na wszelkie możliwości i podchodzenie do nich z ciekawością. Uważność prowadzi do świadomego skupienia uwagi na sposobie, w jaki reagujemy na rzeczywistość, co zwiększa możliwość elastycznego przystosowania się do otoczenia. Zaangażowanie dotyczy podejmowania działania każdorazowo, kiedy stajemy przed możliwością wyboru jakiejś aktywności. Służy on budowaniu szerszego wzorca działań – zakłada się, że nauka funkcjonalnych dla danej osoby wzorców zachowania jest procesem, który rozpoczyna się od małych kroków, pojedynczych decyzji, zwiększających gotowość do podejmowania kolejnych, może bardziej złożonych, działań.

Elastyczność psychologiczna = współczesna inteligencja

Elastyczność psychologiczna wielokrotnie przyczynia się do proaktywnego podejścia do samorozwoju. Jest pomocna w maksymalizowaniu naszego potencjału do tworzenia innowacyjnych, kreatywnych pomysłów [4]. Umiejętności nabyte w trakcie dostosowywania się do różnych warunków codzienności, czyli podczas próby bycia elastyczny/ą, mogą być pomocne w podejmowaniu współczesnych wyzwań. 

Elastyczność kształtuje nasz sposób myślenia o danym problemie i pozwala podejmować świadome, ukierunkowane na cel decyzje. Wspiera bowiem regulację emocji i priorytetyzowanie potencjalnych działań [5].

Kiedy jesteśmy elastyczni, możemy trafniej oceniać sytuację, w której się znajdujemy. Łatwiej też dokonywać wyborów zgodnych z przyjętymi wartościami, dystansując się dzięki niej od bieżących emocji, jednocześnie nie unieważniając ich. Elastyczność psychologiczna rozwija te zdolności, które pomagają doskonalić nasze dążenie do tego, co dla nas ważne.

Elastyczny pracownik

Elastyczność zakłada współpracę, otwartość oraz krytyczny namysł nad swoim działaniem. Pracownik elastyczny to pracownik, który szuka najlepszych, najefektywniejszych i zgodnych z aktualną wiedzą rozwiązań.

Ciągłe samodoskonalenie powoduje, że pracownik nie traci motywacji. Dzięki określonym celom i elastyczności, wytrwale dąży do ich realizacji. W dodatku wykonywane obowiązki zawodowe sprawiają mu przyjemność, dają poczucie spełnienia i satysfakcji [6]. Elastyczność pozwala realizować nasze zamierzenia w zależności od aktualnych potrzeb i okoliczności, które są złożone i niejednokrotnie ulegają zmianom.

WANTED! Czyli elastyczny pracownik poszukiwany

Świat zmian (VUCA) powoduje, że pracownicy są zobligowani do nieustannego samorozwoju – poszerzenia swojej wiedzy i nabywania kolejnych umiejętności. Bycie elastycznym daje możliwość przekwalifikowania się oraz zmiany dotychczasowego zakresu zawodowych obowiązków. Ta kompetencja będzie z pewnością poszukiwana przez pracodawców, ponieważ może decydować o skuteczności działań pracownika. Wymagająca rzeczywistość, w jakiej przyszło nam żyć, może być dla nas ogromną szansą. W dobie osiągnięć związanych z możliwościami sztucznej inteligencji, poszukiwanie i rozwój kompetencji, które w znacznym stopniu odróżniają nas od maszynowej dokładności, wydaje się staraniem o sukces w przyszłości. Potrzebujemy do tego, oprócz wiedzy i doświadczenia, umiejętności szybkiej adaptacji, samozarządzania, samoorganizacji i współpracy z ludźmi.

Źródła: 

• [1] Sroślak K., „Stres a elastyczność poznawcza”.
• [2] „Elastyczność poznawcza lepiej przepowiada sukces niż IQ”.
• [3] Baran L., Hyla M. i Kleszcz B., „Elastyczność psychologiczna”, 2019.
• [4] „Elastyczność poznawcza jako kompetencja przyszłości”.
• [5] Berman M., „Developing psychological flexibility”.
• [6] „4 korzyści, które daje elastyczność w pracy”.