Fakty, kobiety, pieniądze. Kilka ciekawostek dotyczących aktywności zawodowej Polek

Jaka jest sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce? Ile z nich zrezygnowało z aktywności zawodowej, by poświęcić się wychowaniu dzieci? Ile z nich chciałoby pracować, ale napotkały na swojej drodze zawodowej bariery, które okazały się nie do przeskoczenia?

Odpowiedzi na te pytania szukaliśmy w raporcie "Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet w Polsce?", przygotowanym przez Instytut Badań Strukturalnych w 2020 roku. 

Pracujące kobiety: Polska vs. Unia Europejska

Kobiety w Polsce pracują rzadziej niż ich koleżanki w Unii Europejskiej.

Niewiele ponad 63% kobiet w wieku produkcyjnym (15–64 lat) jest aktywnych zawodowo, w stosunku do średnio 68% w Unii Europejskiej.

Znaczące różnice dotyczą Polek w wieku 50+ (tzw. silversi), co może być spowodowane niskim wiekiem emerytalnym i dostępnością świadczeń pozwalających na wcześniejszą dezaktywizację zawodową w porównaniu do standardów we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Aktywność zawodowa najmłodszych kobiet, w wieku 15-24 lat, w Polsce jest także mniejsza niż w całej Unii, na co wpływ może mieć dostępność szkolnictwa wyższego. Najbardziej aktywna grupa zawodowa Polek, w wieku 25-49 lat, jest przeciętnie tak samo liczna jak kobiet w innych krajach UE. 

Bierne vs aktywne zawodowo - co je różni?

Aktywność zawodową kobiet różnicują przede wszystkim trzy czynniki:

• poziom wykształcenia,

Badania wykazały, że kobiety z niższym wykształceniem są rzadziej aktywne zawodowo. Aż prawie 90% Polek, które ukończyły szkołę średnią lub studia, pracuje lub poszukuje pracy.

• posiadanie dzieci i ich wiek, 

Polki, które nie mają dzieci, a także te z jednym lub trójką i więcej dzieci pracują w Polsce częściej niż przeciętnie kobiety w Unii Europejskiej. W porównaniu do UE zaskakująco dużo (najwięcej w całej UE) jest w Polsce pracujących kobiet, które mają wyształcenie wyższe i są bezdzietne lub mają jedno dziecko.

Tym samym, najmniej liczną grupę w Polsce stanowią pracujące kobiety, posiadające dwójkę małych dzieci (poniżej 6 roku życia). To one najczęściej pozostają bierne zawodowo i to bez względu na to, jakie mają wykształcenie. 

• miejsce zamieszkania.

Badania wykazały, że mieszkanki dużych miast są znacznie częściej aktywne zawodowo niż małych miast i wsi.

Przyczyny bierności zawodowej Polek

Dlaczego kobiety w Polsce nie pracują? Często jest to ich wolny wybór. Ponad 75% biernych zawodowo Polek nie pracuje ani nie poszukuje pracy z powodu opieki nad dziećmi lub innych obowiązków rodzinnych, dla porównania: w Szwecji obowiązki rodzinne są powodem bierności zawodowej 18% kobiet pozostających poza rynkiem pracy.

Podejęcie pracy dla części kobiet, szczególnie samotnych, staje się nieopłacalne. Jak czytamy w raporcie:

Przeszkody do przeskoczenia

Wśród barier, które uniemożliwiają czy utrudniają Polkom podjęcie pracy zawodowej wymienia się przede wszystkim trudność w łączeniu pracy z życiem rodzinnym.

Mieszkanki małych miast i obszarów wiejskich skarżą się na męczącą pracę i wskazują, że rzadko mają możliwość elastycznego decydowania o czasie pracy (tylko 10% kobiet z małych miast i 7% z obszarów wiejskich, w porównaniu do 16% z dużych miast). 

Kobietom w Polsce najwięcej trudności w łączeniu obowiązków zawodowych z opieką nad dziećmi sprawia długi czas pracy i jej wyczerpujący charakter. Dla porównania w Unii Europejskiej częściej problemem jest nieprzewidywalność harmonogramów pracy. 

Barierą, która uniemożliwia kobietom rozwój zawodowy może być też wykluczenie transportowe wielu małych miast i wsi, przez co ważnym kryterium wyboru pracy staje się jej lokalizacja i odległość od miejsca zamieszkania, a nie możliwość rozwoju czy wysokość wynagrodzenia. W rezultacie kobiety nie mają motywacji, by podjąć się pracy. 

Źródło: Raport "Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet w Polsce?", Instytut Badań Strukturalnych, 2020.