Przewodnik Kariera w Finansach i Bankowości 2024/25

Wellbeing na język polski tłumaczy się jako „dobrostan”, co z definicji oznacza „subiektywnie postrzegane przez osobę poczucie szczęścia, pomyślności, zadowolenie ze stanu życia”. Czy w takim razie wellbeing to po prostu dobre samopoczucie? Nie całkiem.

Koncepcja ta postrzega człowieka i jego potrzeby w sposób holistyczny, kompleksowy. Wellbeing to stan, który ma gościć w naszym życiu na stałe, nie jest tylko chwilową emocją (jak na przykład radość czy smutek). Nie oznacza więc tymczasowego braku zmartwień czy chwilowego dobrego nastroju, a bardziej poczucie stabilności w zdrowiu psychicznym, fizycznym i ogólnym zadowoleniu z życia. To także umiejętność radzenia sobie ze stresem, poczucie celu i zaangażowania, dobre relacje z innymi. Mówiąc bardzo ogólnie: jest to troska o samego siebie; bycie w zgodzie ze sobą oraz otoczeniem. Postępowanie zgodnie z zasadami wellbeingu pozytywnie wpływa na nasze zdrowie, podejście do życia i motywację do realizacji codziennych zadań. Niestety często jesteśmy narażeni na wiele czynników, które znacznie utrudniają nam zachowanie wewnętrznej równowagi i spokoju. Według raportu Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego „Kondycja psychiczna Polaków” z 2022 roku, aż 62 procent Polaków doświadcza stresu co najmniej raz w tygodniu. Jego najczęstsze przyczyny to: rosnące koszty życia, troska o zdrowie własne i swoich bliskich. Często stresujemy się także sytuacją w domu oraz relacją z partnerem bądź partnerką.

Oprócz wspomnianych powyżej czynników duży wpływ na nasze zdrowie psychiczne i zadowolenie z życia ma także praca. Warto jednak uświadomić sobie skalę tego problemu. Co ciekawe, aż 34 procent badanych jako swoją przyczynę stresu wskazało pracę. Z kolei 22 procent twierdzi, że doświadcza stresu w pracy każdego dnia – to średnio co piąty Polak.

Ludzkie problemy nie zaczynają i nie kończą się wyłącznie na pracy, jednak niezaprzeczalnie jest to znaczna część naszego życia. Bez komfortu związanego z tym, gdzie i jak pracujemy, trudno mówić dobrostanie.

Wellbeing w miejscu pracy. Co może zrobić firma?

Na szczęście pracodawcy są coraz bardziej świadomi problemu. O wellbeingu w pracy mówi się coraz więcej i, co najważniejsze, na mówieniu się nie kończy. Współcześni pracownicy, szczególnie ci młodsi, z pokolenia Z oraz millenialsi, wysoko cenią sobie poczucie komfortu oraz wzajemnego szacunku w miejscu pracy. Nie bez powodu w internecie aż roi się od memów o nieuczciwych pracodawcach („Januszach biznesu”) czy traktowaniu pracowników z góry („Panie Areczku, kawa jest tylko dla zarządu”). To ciekawe zjawisko społeczne, na podstawie którego możemy ustalić, czym z perspektywy pracownika wellbeing w firmie… nie jest. Memy o pracy i pracodawcach obśmiewają bowiem również używanie wtórnych, powierzchownych inicjatyw zamiast praktycznych, ważnych dla pracowników zmian (na przykład urządzanie „pizza party” jako odpowiedź na spadające morale w firmie, podczas gdy sytuacja spowodowana jest poważnymi czynnikami i wymaga równie poważnych rozwiązań).

Czym zatem JEST wellbeing w pracy? Jakie właściwe kroki do tej pory podjęły firmy – w sektorze finansów i nie tylko – aby zapewnić pracownikom jak najlepsze możliwości dbania o swój dobrostan?

1. Możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej

Oczywiście, zdarza się, że niektórzy pracownicy z różnych powodów nie chcą lub nie mogą pracować z domu. Jednak dla wielu osób możliwość wyboru, kiedy (albo czy w ogóle) przychodzić do biura, jest na wagę złota.

Z badań przeprowadzonych przez brytyjskie organizacje International Workplace Group (IWG) oraz Mortar Research wynika, że dzięki pracy hybrydowej pracownicy są szczęśliwsi, zdrowsi i bardziej produktywni. Aż 75 procent badanych twierdzi, iż za sprawą wykonywania swoich obowiązków na zmianę z domu i z biura czują się znacznie mniej wypaleni i zestresowani niż przy pracy w 100 procentach stacjonarnej. Jeszcze więcej – 86 procent – mówi, że pracy hybrydowej zawdzięcza znacznie większą ilość wolnego czasu i lepsze poczucie work-life balance.

Wyższa jakość snu, więcej czasu na ćwiczenia fizyczne i przygotowywanie zdrowych posiłków – to także zalety elastycznego trybu pracy, które zostały udowodnione podczas badania. Nietrudno zauważyć, iż każda z nich przekłada się bezpośrednio na nasze zdrowie i zadowolenie z życia.

Dla części osób praca hybrydowa zmniejsza także inne stresory związane z życiem prywatnym – pracując w ten sposób łatwiej nam na przykład doglądać dzieci lub chorego bliskiego. Nawet jeśli i tak będziemy potrzebowali zapewnić takim osobom dodatkową opiekę, poczucie, że jesteśmy blisko, w znaczący sposób odciąża naszą psychikę.

Wśród badanych aż trzy czwarte przyznało, że całkowity powrót do pracy stacjonarnej uszkodziłoby ich dobrostan. Ta statystyka doskonale oddaje wagę pracy hybrydowej dla przeciętnego pracownika. Możliwość pracy z domu to tylko jeden ze sposobów, w jaki firmy dbają o wellbeing osób zatrudnionych w organizacji, ale zdecydowanie jeden z ważniejszych. Co więcej, ze względu na zwiększoną produktywność podczas pracy hybrydowej, taka decyzja ze strony pracodawcy to korzyść dla obu stron.

"W moim postrzeganiu wellbeing opiera się na trzech filarach: dbaj o siebie (bądź przykładem dla innych), dbaj o innych (reaguj, gdy inni potrzebują wsparcia) oraz pozwól zadbać o siebie (słuchaj i przyjmuj informację zwrotną). W miejscach pracy dobrostan pracowników można wspierać na przykład przez umożliwienie pracy hybrydowej oraz elastycznego czasu pracy, co w sposób znaczący pomaga zachować work-life balance. Z doświadczenia wiem też, że bardzo dobrze sprawdzają się inicjatywy takie jak: wsparcie psychoterapeutyczne, zachęcanie do aktywności fizycznej i promocja zdrowego trybu życia."

2. Różnorodność w miejscach pracy

Powszechnie wiadomo, że temat różnorodności w organizacji jest ważny pod kątem kwestii takich jak: wyrównywanie szans, przeciwstawianie się dyskryminacji, większa pula talentów czy wizerunek firmy. W takim razie, czy to na pewno kwestia związana także z wellbeingiem? Jak najbardziej!

Kultura organizacji, która stawia na różnorodność, wpływa pozytywnie na pracowników. Mają oni wówczas większe poczucie wspólnoty, nie czują, że odbiegają od swoich współpracowników ze względu na to, kim są. Wiąże się to z poczuciem bezpieczeństwa, które jest bardzo ważną częścią wellbeingu.

Różnorodność w zespole może sprzyjać także produktywności, kreatywności, rozwojowi. Pracownik, który czuje się akceptowany taki, jakim jest, będzie miał więcej odwagi do udzielania się i przedstawiania swoich pomysłów.

Warto pamiętać, że różnorodność ma wiele twarzy. Może oznaczać zatrudnianie osób zróżnicowanych na przykład etnicznie, pochodzeniowo lub wiekowo. Coraz więcej mówi się także o neuroróżnorodności w pracy, czyli dawaniu równych szans osobom nieneurotypowym (do tej grupy należą osoby z: spektrum autyzmu, spektrum ADHD, dysleksją, dysgrafią, dyskalkulią, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (OCD) lub zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi (ChAD)). Różnorodność jest szczególnie ważna, gdy nasz kraj coraz bardziej otwiera się na nowe kultury i gości osoby ze wszystkich stron świata – często świetnych specjalistów w swoich dziedzinach.

3. Wsparcie dla rozwoju i talentu pracownika

Wspomniane już work-life balance, poczucie komfortu i bezpieczeństwa stanowią niezwykle ważne kwestie i nie należy ich zaniedbywać. Nie oznacza to jednak, że najlepsza praca dla naszego dobrostanu to taka, która będzie zawsze spokojna i pozbawiona ryzyka. Poczucie, iż nasze codzienne obowiązki są powtarzalne i nie dają nam szansy na dalszą naukę, to prosta droga do wypalenia zawodowego, problemów z motywacją i wielu innych odczuć negatywnie odbijających się na naszym dobrostanie. Dlatego jednym ze sposobów na dbanie o wellbeing pracowników jest troska o ich rozwój.

Organizacje robią to na różne sposoby. Jeden z najpopularniejszych to jasne wytyczenie ścieżek kariery. Dzięki temu rozwiązaniu pracownik od samego początku wie, co musi zrobić, aby starać się o dalszy rozwój w firmie. To daje mu nie tylko motywację, ale i poczucie stabilnej, przejrzystej sytuacji zawodowej. We wsparciu rozwoju potencjału zatrudnionych osób pomaga także mentoring, czyli uczenie się od kogoś na wyższej pozycji. Niektórzy pracodawcy oferują również pomoc finansową i/ lub merytoryczną w odbywaniu kursów i zdobywaniu certyfikatów.

4. Stabilizacja finansowa

To ważny, jeśli nie najważniejszy element wellbeingu. Trudno wyobrazić sobie, żeby osoba, która martwi się o pokrycie podstawowych kosztów życia, czuła się bezpiecznie i cieszyła wewnętrznym spokojem. I chociaż pieniądze same w sobie nie zapewnią nam dobrostanu w całym jego znaczeniu, ważne, aby nasza sytuacja finansowa była wystarczająco satysfakcjonująca, żeby dawać poczucie stabilności i niezależności.

Co ciekawe, według raportu Talent Trends z 2024 roku jedynie 42 procent pracowników odmówiłoby awansu w celu utrzymania dobrego samopoczucia. To pokazuje, że kwestia bezpieczeństwa finansowego dla większości Polaków stanowi priorytet.

Oferowanie umów o pracę zamiast tak zwanych „umów śmieciowych”, klarowne zasady dotyczące podwyżek i premii, prywatna opieka medyczna i inne benefity, które pomagają zaoszczędzić pieniądze i poprawić komfort życia: to wszystko mogą robić firmy, aby zapewnić swoim pracownikom poczucie bezpieczeństwa finansowego.

5. Troska o zdrowie psychiczne

Zanim dojdzie do momentu, w którym doznamy uszczerbku na naszym zdrowiu psychicznym i będziemy potrzebować pomocy specjalisty, jest szereg rzeczy, które może zrobić dla nas firma, aby starać się do tego nie dopuścić. Organizacje działają w tym wypadku głównie na zasadzie profilaktyki.

Wiele firm oferuje webinary i szkolenia dla swoich pracowników. Tematy są różne, jednak wszystkie skupiają się przede wszystkim na pomocy w zachowaniu jak najlepszego zdrowia psychicznego. Organizuje się także wykłady o well-beingu skierowane do menagerów i liderów, aby wykorzystali tę wiedzę podczas codziennego zarządzania swoimi zespołami.

Profilaktyka zdrowia psychicznego pracowników to również traktowanie poważnie wszystkich przejawów mobbingu, dyskryminacji, molestowania i tym podobnych krzywdzących zjawisk. Ignorowanie takich sytuacji może prowadzić do poważnych uszczerbków na zdrowiu psychicznym osoby poszkodowanej. Szkolenie pracowników na temat ich praw oraz procesów w firmie dotyczących zgłaszania niebezpiecznych zachowań, a także udzielanie im rzeczywistego wsparcia i pomocy w takich przypadkach, to ogromne wsparcie dla wellbeingu. Współcześnie tego typu szkolenia są standardem u większości pracodawców, szczególnie w dużych firmach.

W mojej opinii skuteczny wellbeing to kompleksowe podejście, które obejmuje aspekty zarówno fizyczne, psychiczne, emocjonalne i społeczne. Wellbeing zyskuje na znaczeniu w firmach, a popularność zdobywają inicjatywy takie jak elastyczny czas pracy, wsparcie psychologiczne oraz programy promujące aktywność fizyczną. Przynoszą one korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom – zmniejszają poziom stresu, poprawiają zaangażowanie oraz lojalność zespołu. Długoterminowo przekłada się to na wzrost produktywności, niższą rotację oraz lepszą atmosferę w pracy.

– Paulina Genszczak, Global HR Business Partner, GBS, Barry Callebaut SCC Europe

Co jeszcze możemy poprawić? Perspektywy na przyszłość

Zastosowane do tej pory rozwiązania to nie koniec pracy, którą należy wykonać w obszarze wellbeingu wśród pracowników. Wszyscy – więc i pracodawcy – wciąż uczymy się, jak dbać o siebie samych i siebie nawzajem. Pomagają nam w tym badania, raporty i oczywiście komunikacja. Chociaż nie znamy wszystkich problemów, z którymi przyjdzie nam mierzyć się w przyszłości, to na podstawie obserwacji trendów oraz tematów dyskusji publicznych możemy spróbować wywnioskować, jakie zmiany w zakresie dbania o dobrostan w miejscu pracy czekają nas w najbliższych latach.

Dostrzec możemy przede wszystkim potrzebę poprawy komunikacji na linii pracodawcapracownik. Przeprowadzony w 2022 przez JWC Group raport dotyczący wellbeingu pokazuje wyraźny kontrast pomiędzy tym, co obie grupy sądzą na temat standardu pracy w firmie. Pierwsza z nich na ogół cechuje się bardziej optymistycznym podejściem.

Podczas badań zadano to samo pytanie pracodawcom i pracownikom. Brzmiało ono: „Jak skuteczna według ciebie jest twoja organizacja we wspieraniu zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia u swoich pracowników?” . Odpowiedź „bardzo słaba” została wskazana przez 4 procent pracodawców, ale aż 20 procent pracowników, „dobra” odpowiedziało 42 procent pracodawców i tylko 28 procent pracowników.

Niestety, czasem mimo nawet największych starań osoby na stanowiskach kierowniczych nie będą wiedziały, jakie problemy doskwierają ich podwładnym oraz jakich zmian potrzebują. Rozwiązaniem tej sytuacji mogą być na przykład częste, stuprocentowo anonimowe ankiety z precyzyjnymi pytaniami oraz stworzenie narzędzia, które pozwalałoby na anonimowe pozostawianie sugestii lub zażaleń.

Według raportu JWC Group trzy główne zmiany związane ze wsparciem pracowników, które chciałyby zobaczyć osoby zainteresowane, to: stworzenie środowiska otwartego na dyskusje o zdrowiu psychicznym; management, który wierzy we wspieranie zdrowia psychicznego oraz oficjalne programy wsparcia wellbeingu.

Możliwe także, że na przestrzeni następnych lat zmiany wspierające dobrostan i work-life balance ujrzymy w polskim prawie pracy. Coraz więcej mówi się o ustawowym czterodniowym tygodniu pracy, który ma szansę wejść w życie już w przeciągu następnych trzech lat. Gorącym przedmiotem dyskusji jest także urlop menstruacyjny, od niedawna prawnie regulowany w Hiszpanii.

Choć obecnie nie trwają prace nad żadnym z tych projektów, już teraz pracownicy niektórych firm w Polsce mogą cieszyć się urlopem menstruacyjnym lub trzydniowym weekendem. Funkcjonują one na zasadzie benefitów pracowniczych, tak samo jak wszelkie inne inicjatywy wellbeingowe. Prawdopodobnie z czasem coraz więcej przedsiębiorstw, chcąc pozostać konkurencyjnymi na rynku pracy, będzie oferowało swoim podwładnym te lub podobne udogodnienia. Najważniejsze, że o wellbeingu w miejscu pracy wciąż się rozmawia, dyskutuje i prowadzi na jego temat badania. To daje bardzo optymistyczną perspektywę na przyszłość.

Źródła:
[1] dobrostan, Encyklopedia PWN
[2] Infor, “Stres - ponad 60 proc. Polaków odczuwa
go przynajmniej raz w tygodniu [Badanie]”
[3] JWC Group, “Wellbeing Report 2022”