Przewodnik Kariera w Finansach i Bankowości 2022/2023

Kolejny rok pełen zmian, niepewności, kryzysów jest wyzwaniem zarówno dla firm, jak i pracowników. Pojawia się potrzeba świadomego przywództwa, które pogodzi potrzeby związane z utrzymaniem zysku przez firmy oraz wymagania pracowników. Osobą, która łączy interesy obu grup jest lider. To przedstawiciel i reprezentant firmy. Wprowadza odgórne działania strategiczne a jednocześnie powinien wspierać i motywować zespół. Rola lidera wydaje się kluczowa w budowaniu dobrze funkcjonującego zespołu.

Badania wskazują, że aby być skutecznym przywódcą i budować stabilną organizację, lider powinien okazywać zarówno mądrość, jak i współczucie [1]. Współodczuwanie oznacza zdolność do realizowania trudnych zadań w „ludzki” sposób, dopasowany to dobrostanu swoich współpracowników. W literaturze ten model można znaleźć pod hasłem „compassionate leadership” [2].

Przywództwo oparte na współodczuwaniu polega na skupieniu się na relacjach poprzez uważne słuchanie, zrozumienie, empatię i wspieranie innych ludzi. Umożliwia to tworzenie przestrzeni pełnej poczucia wartości, szacunku i troski. Ta sprzyja wykorzystywaniu swojego potencjału i pozwala wykonywać swoją pracę z zaangażowaniem.

Empatyczny lider

empatia „umiejętność wczuwania się w stan wewnętrzny drugiej osoby” [3]

Lider dzisiejszych czasów troszczy się o dobrostan swoich pracowników i reaguje na nastroje panujące w zespole. W przypadku współodczuwania centrum relacji stanowi zrozumienie ichęć pomocy, jeśli jest to potrzebne iakceptowalne. Współodczuwać to znaczy czuć to samo, co inna osoba, dzięki wyobrażeniu sobie, że jest się w takiej samej sytuacji [4]. Niezbędna jest do tego empatia, z którą związana jest umiejętność zrozumienia perspektywy drugiego człowieka. Do zadań lidera należy więc zarówno inicjacja, jak i zakończenie kontaktu przy wzajemnych, pozytywnych odczuciach. W relacji lider-pracownik przejawem takiej postawy będzie zainteresowanie się z głębi serca sytuacją pracownika – jak sobie radzi, co zamierza, jakie emocje mu towarzyszą. Empatyczny lider nie jest obojętny na wszelakie odczucia współpracowników. Próbuje je poznać i zrozumieć, a następnie dostosować obowiązki tak, by korzystnie wpływały na ogólny dobrostan.

współodczuwać „wczuwać się w czyjeś przeżycia” [5] 

Rozwój to odpowiedź na dynamiczne zmiany

W przywództwie współodczuwającym kluczową rolę odgrywają działania lidera nastawione na szukanie konstruktywnych rozwiązań i udzielanie pomocy wtedy, gdy jest ona potrzebna. Te założenia można realizować poprzez wspieranie współpracowników w różnych obszarach. Jednym z bardziej kluczowych aspektów jest właściwa odpowiedź na potrzeby związane z rozwojem.

Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) opublikowało niedawno podsumowanie badań przeprowadzonych w pierwszej połowie 2021 roku, z których wynika, że dla pokolenia Z, czyli dzisiejszych 20-latków, praca jest ważna pod warunkiem, że mogą w niej rozwijać się i realizować ciekawe zadania.

Lider powinien więc dbać o narzędzia potrzebne do rozwoju swojego zespołu, wspierać talenty, sprawiać, by praca w oczach podwładnych miała sens i przynosiła efekty. W jego gestii leży określenie zadań do realizacji oraz ich planowanie. Sposób narracji sprecyzowany dla poszczególnych zadań będzie decydował o zaangażowaniu pracowników, jak i ich poczuciu rozwoju. 

Relacja = partnerstwo

Priorytetową kompetencją lidera jest komunikatywność. Rolą lidera powinno być nastawienie na budowanie relacji, które będą sprzyjały rozwojowi firmy i jej późniejszym zyskom. Tak samo ważne jest to w kontekście środowiska pracy. Podstawą tworzenia relacji jest wzajemne zaufanie i otwartość na drugiego człowieka. Dobry lider to osoba wrażliwa emocjonalnie, która żywo interesuje się ludźmi i chce wchodzić z nimi w interakcje. Budowanie więzi jest kluczem do dalszego rozwoju na poziomie jednostkowym i zespołowym. Bez relacji nie ma miejsca na współodczuwanie. Przesłanie dla lidera brzmi więc: bądź blisko ludzi [6]! Lider organizacji jest po to, by służyć współpracownikom. Ta koncepcja „odwrócenia piramidy” komunikuje, że dobre przywództwo wymaga rozumienia perspektywy ludzi, którymi się zarządza. Potrzeba do tego rozwijania swojej samoświadomości, a ta wymaga nieustannego konfrontowania się z rzeczywistością. Bliskie relacje, szukanie informacji zwrotnej i nastawienie na zmianę siebie są pomocne. Lider rozumie, że sukces osiąga się pracą wielu rąk.

Bądź blisko ludzi!

Rola łącznika

Poprzez swoją widoczność liderzy mocno oddziałują na kulturę organizacyjną firmy. Mogą wywierać wpływ na decyzje zarządu. Lider, który jest blisko swoich współpracowników poznaje ich potrzeby, ale i trudności. Od niego zależy, czy osoby na wyższym szczeblu zarządzania będą znały realia przeciętnego pracownika. Pełni on bowiem rolę łącznika i dba o całościową komunikację w organizacji.

Wyzwaniem dla liderów będzie optymistyczna postawa w momencie kryzysu. Ważną umiejętnością jest szukanie środka w sposobie przekazywania informacji swoim współpracownikom. Warto znajdować plusy sytuacji, zwracać uwagę na zbiorowe osiągnięcia. Ciekawą propozycją jest celebracja osiągnięć. Wspólne pokonywanie przeszkód umacnia zespół, a docenienie tego może tylko polepszyć tworzone relacje.

Autentyczne przywództwo

W czasach silnego kryzysu zaufania, lider może wykorzystać swoje umiejętności i stać się realnym wsparciem dla pracowników. Wymagana jest pewność siebie połączona z charyzmą i wrażliwością. Sympatią można zjednywać sobie ludzi, a regularnością i dyscypliną – organizować codzienną pracę. Współcześnie by przywództwo było efektywne, wymaga autentyczności. Lider powinien pełnić rolę wzoru dla pozostałych pracowników. Jego działania winny stanowić standardy, a jego współodczuwająca postawa – uwrażliwiać pozostałych. Uczciwość i przejrzystość działań lidera stanowią klucz do zaufania swojemu przywódcy. To na nim pracownicy opierają bowiem poczucie stabilności w firmie, z jego ramienia będą szukać wsparcia.

Lider posiada wiedzę o tym, co i jak działa w organizacji. Od niego zależy utrzymywanie dobrych praktyk i otwieranie się na nowe, adekwatne do aktualnej rzeczywistości. Ci z liderów, którzy cieszyli się już dużym zaufaniem w swoich zespołach, najlepiej przeszli próbę ognia związaną z pandemią. Jednak wyzwaniem będzie dalsze otwarte okazywanie zaufania swoim pracownikom podczas pracy z domu i w hybrydowym modelu pracy. Kluczową kwestią jest wyznaczanie sensownych celów członkom zespołu, które połączą się w jeden wspólny [7].

Budowanie odpowiedzialności

Poszczególnym obszarom zarządzania z ramienia lidera odpowiada zdolność jasnego i precyzyjnego określenia wizji przyszłości firmy, jej potencjału i misji. Od lidera zależy sposób budowania zaangażowania pracowników wokół ważnych dla przedsiębiorstwa wartości. Silna osobowość będzie temu sprzyjała. Dobry lider w relacjach z podwładnymi powinien dążyć do kształtowania w nich samodzielnego myślenia iodpowiedzialności za własne działania. Zachęca pracowników do podejmowania potrzebnych działań i wspiera w sposobie ich realizacji. Jest otwarty na kreatywne pomysły i pragnie połączyć je z filozofią firmy. Piastując różne stanowiska, ludzie chcą widzieć sens swoich działań.

Narracja związana ze wspólną odpowiedzialnością jest adekwatna do współodczuwającego przywództwa. Każde z działań operacyjnych lub/i strategicznych poszczególnych jednostek wpływa na sposób funkcjonowania firmy. Świadomość zależności i poczucie odpowiedzialności za nie jest rolą współczesnego lidera. Gdy przywódcy rezygnują z wydawania bezdyskusyjnych poleceń, podwładni są zobligowani zmienić swoje nastawienie i znaleźć osobiste źródła wpływu – wydawać polecenia samemu sobie. To wymaga wewnętrznej zmiany i odwagi, ale prowadzi do autonomii pracowników i pozwala na nieustanny rozwój kultury organizacyjnej.

Lider przyszłości

Empatia czyni lidera lepszym innowatorem [8]. Jak wskazuje dyrektor generalny Microsoft Satya Nadella, to właśnie ona pozwoliła na stworzenie najbardziej nowoczesnych produktów firmy. Wynika to bowiem z umiejętności zaspokojenia niewyartykułowanych potrzeb. Empatia w biznesie coraz częściej równa się zyskowi komercyjnemu. By ta zagościła na stałe w dużych organizacjach, powinna objawiać się w nawet z pozoru błahych działaniach.

Przywództwo nastawione na współodczuwanie jest perspektywą przyszłościową. Jest adekwatne do aktualnie panującej sytuacji na świecie. Dziś wiemy, że przejściowy kryzys to na stałe wpisana w rzeczywistość potrzeba szybkiej reakcji i idącej za nią zmiany. Patrzenie w przyszłość jest okraszone uogólnioną niepewnością i niekończącą się adaptacją do nowych warunków. Empatia pozwala na dogłębną analizę sytuacji zarówno jednostkowej, jak i grupowej. Dzięki niej liderzy są w stanie przeprowadzić współpracowników przez kolejne zmiany w organizacjach, uwzględniając w nich ich osobiste potrzeby.

Źródła:

• [1] Płomień-Dolacka A., „O odwadze liderów i kompetencjach na nadchodzące czasy”, 2020.
• [2] Hougaard R., Carter J., Afton M., Mohan M., „Compassionate Leadership: How to Do Hard Things in a Human Way”, 2022.
• [3] sjp.pwn, empatia.
• [4] wsjp, wspolodczuwac.
• [5] sjp.pwn, współodczuwać.
• [6] House of Skills, „Trendy w rozwoju ludzi na 2022 rok”, 2022.
• [7] Smulewicz M., „Jakie cechy przydadzą się liderom na czasy po pandemii?".
• [8] Twenty One Toys, „3 CEOs Using Empathy to Unlock Innovation".

Komentarz:

Kaja Podgórna-Strzelec Human Capital Leader w PwC Polska:

Autor: Wiktoria Jackowska

Redaktorka Grupa MBE

Magistrantka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Czynna uczestniczka konferencji naukowych. Pasjonatka kultury, lingwistka. 

W Grupie MBE jest odpowiedzialna za redakcję tekstów do magazynu „Kariera w Finansach i Bankowości” oraz na stronę KarierawFinansach.pl.

Członkini Stowarzyszenia Bliżej ADHD działającego z misją edukacji o neuroróżnorodności.