Strefa Klienta
W obliczu fundamentalnych zmian dynamicznie zachodzących w ciągu ostatnich dziesięcioleci, których głównym motorem jest rozwój nauki i techniki, perspektywiczną kompetencją wszystkich pracowników, a przede wszystkim finansistów, staje się zdolność do efektywnego reagowania na pojawiające się nowe elementy rzeczywistości. Wymaga to rozwoju umiejętności nadrzędnych, które charakteryzuje nie tylko gotowość na zmiany, lecz także aktywny udział w ich kreowaniu, a następnie w rozwiązywaniu problemów (napięć), które nieuchronnie pojawiają się na styku starego i nowego porządku. Profesjonalista powinien iść z duchem czasu i podążać za zmianą.
W branży finansowej, jak w żadnej innej, automatyzacja i robotyzacja są już bowiem nie tyle pieśnią przyszłości, ile faktem. Carl Benedikt Frey i Michael Osborne w raporcie „The Future of Employment: How susceptible are jobs to computerisation?” wskazują, że aż 94% księgowych i audytorów musi liczyć się z ryzykiem automatyzacji i tym, że proste czynności i analizy, którymi zajmują się na co dzień, będą w bliskiej przyszłości w zakresie obowiązków robotów i programów komputerowych. W związku z tym od finansistów oczekuje się tego, że będą pogłębiać swoją wiedzę i rozwijać umiejętności m.in. cyfrowe tak, by w bliskiej perspektywie czasu wykonywać bardziej skomplikowane zadania. Jednocześnie finansiści będą obierać coraz bardziej elastyczne ścieżki kariery, przechodząc od tradycyjnej, tak zwanej „drabinowej”, do bardziej dynamicznej ścieżki lub siatki, w której będą dokonywać wyborów zawodowych dopasowanych do swoich osobistych planów rozwoju.
Oczekiwania pracodawców względem specjalistów z branży finansowej będą dotyczyć już nie tylko kompetencji ściśle zawodowych, lecz także szerokiej wiedzy, potwierdzonych zainteresowań technologicznych oraz umiejętności i nieprzymuszonej chęci śledzenia najnowszych trendów – a jeszcze lepiej wyprzedzania ich! Tymczasem raport Capgemini Digital Transformation Institute „The Digital Skills Gap. Are Companies Doing Enough?” (2017) wskazuje, że luka kompetencji cyfrowych pracowników ciągle rośnie, co negatywnie wpływa na cyfryzację firm i ich ogólny rozwój. W największym stopniu dotyczy to bankowości (wskazało tak aż 62% firm z tego sektora, biorących udział w badaniu).
Marta Kulik, Management Consultant w Michael Page:
Redakcja: Czy profesjonalistą może zostać każdy? Nawet osoba młoda, która dopiero zaczyna swoją drogę zawodową?
Profesjonalistą można być w każdym wieku – bez względu na doświadczenie zawodowe czy lata pracy. Budowanie takiego wizerunku powinniśmy zacząć już na początku naszej kariery zawodowej. Profesjonalista to osoba, która zawsze jest zaangażowana w pracę, sumiennie podchodzi do swoich obowiązków i stara się je jak najlepiej wykonywać. Jest otwarta i gotowa, aby zdobywać nowe umiejętności i stale poszerzać swoją wiedzę, ale nie ma również oporów przed tym, aby przyznać się, że czegoś nie wie. Profesjonaliści mogą mieć na swoim koncie również wiele błędów zawodowych, ale z każdego z nich potrafią wyciągać wnioski na przyszłość.
Dlaczego pracodawcy potrzebują profesjonalistów?
Otaczanie się profesjonalistami buduje pozytywny wizerunek firmy. Taka organizacja lepiej postrzegana jest w oczach pracowników, klientów i partnerów. Ponadto nie od dziś wiadomo, że najlepsi przyciągają talenty. Budując ambitne zespoły, pracodawcy zwiększają szansę na to, że kolejne osoby, które będą do nich dołączać, będą na takim samym lub jeszcze wyższym poziomie. Ponadto słabsi pracownicy będą mieli szansę powielać najlepsze wzorce i dzięki temu stale rozwijać swoje kompetencje. Pracownicy potrzebują profesjonalistów również z powodów czysto biznesowych. Współpraca z takimi osobami jest zazwyczaj o wiele bardziej owocna i satysfakcjonująca, co oznacza, że ich partnerzy i klienci będą chętnie do nich wracać.
Profesjonalizm w bankowości
W bankowości już dziś najbardziej brakuje pracowników o tzw. miękkich kompetencjach cyfrowych, którzy nie tylko potrafią współpracować z klientem, lecz także wykazują chęć uczenia się. Jest to o tyle ważne, że w przyszłości, jak wskazują eksperci Cognizant pracownicy banków bezpośrednio kontaktujący się z klientami będą łączyć „kompetencje doradców finansowych i technologicznych guru, stając się kimś na kształt pracowników sklepów stacjonarnych Apple”. Profesjonaliści powinni zatem nabyć umiejętność współpracy na linii człowiek – maszyna/algorytm, a także np. poznać zachowania i procedury związane z cyberbezpieczeństwem oraz nauczyć się pracy na dużych zbiorach danych.
Współczesne ramy profesjonalizmu pracownika bankowości określa jasno kodeks „Zasady dobrej praktyki bankowej” wydany przez Związek Banków Polskich. Zgodnie z nim powinnością bankowca jest nie tylko staranne i sumienne wykonywanie obowiązków służbowych, zgodne z najlepszą wiedzą i wolą, lecz także m.in. dbanie o dobre imię banku i jego godne reprezentowanie oraz dążenie do podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych. Profesjonalista w branży bankowej powinien być zatem również uprzejmy wobec klienta i udzielać rzetelnych informacji. Duże znaczenie ma także lojalność wobec organizacji, w której pracuje oraz gotowość do poszerzania swojej wiedzy.
Prof. nadzw. dr hab. Lech Kurkliński, Przewodniczący Komitetu ds. Standardów Kwalifikacyjnych w Bankowości Polskiej, Dyrektor ALTERUM Ośrodka Badań i Analiz Systemu Finansowego, Profesor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie:
Co może być wyznacznikiem profesjonalizmu w bankowości?
Generalnie wyznacznikiem profesjonalizmu jest posiadanie odpowiednich kompetencji (wiedzy i umiejętności) adekwatnych do zajmowanego stanowiska. Składa się na to jeszcze właściwa postawa, m.in. wiążąca się z etycznym stosunkiem do wykonywanej pracy (do klienta, do swojego pracodawcy). Zatem w czym wyróżnić bankowość? Uwagę należałoby zwrócić na to, że banki to instytucje zaufania publicznego. Profesjonalizm i uczciwość w aspekcie zaufania nabierają szczególnego znaczenia. Tym bardziej, że z jednej strony wiedza na temat finansów w naszym społeczeństwie jest bardzo niska, a z drugiej pojawia się nader wysoka wrażliwość na wszystko, co wiąże się z pieniędzmi. Dochodzi do tego długoterminowość relacji z bankiem. Jeśli w sklepie doradzą nam zakup niepotrzebnego nam produktu (ładnie nazywa się to po angielsku missellingiem), to po prostu najczęściej tam więcej nie pójdziemy lub spróbujemy go zwrócić. Z bankiem jest inaczej. Oczekuje się, że będzie zgodnie z obiegowym powiedzeniem „pewne jak w banku”.
Dlaczego profesjonaliści powinni inwestować w kwalifikacje zawodowe?
Jeśli profesjonalizm to wiedza i umiejętności, to zmieniające się nieustannie otoczenie wymaga stałego procesu uczenia się. Obecnie zmiany zachodzą jeszcze szybciej. Nie wystarczy skończyć szkołę (czy to średnią, czy wyższą). Jeśli dodamy do tego nierzadko niski poziom kształcenia (zwłaszcza praktycznego) w naszych placówkach oświatowych czy akademickich, to problem robi się poważny. Ponadto w Polsce nadal obowiązuje tradycyjny model edukacji rodem z XIX i XX w., a nie nowoczesne podejście potrzebne w obecnym stuleciu. Życie natomiast biegnie dalej i przyspiesza. Zatem pozostaje stałe inwestowanie w kwalifikacje, czy to samodzielne, czy to organizowane przez pracodawcę. Do najważniejszych cech charakteryzujących pożądanych pracowników zaczyna należeć chęć i zdolność do szybkiego uczenia się np. sprawnego funkcjonowania w sferze cyfrowej lub wprost już posiadanie tych umiejętności. Zatem bez podnoszenia czy też zdobywania nowych kwalifikacji pracodawcy szybko będą pozbywać się takich pracowników.
Profesjonalista a wartości etyczne
Podobne zestawienie zasad i wartości etyczno-moralnych, jakie powinny cechować osoby zawodowo zajmujące się rachunkowością i dziedzinami pokrewnymi znajduje się w „Kodeksie Zawodowej Etyki w Rachunkowości”. Zgodnie z nim, profesjonalizm w zawodzie finansisty oznacza, że księgowy, audytor czy inny specjalista powinien działać w sposób zgodny z wymogami zapewniającymi dobrą reputację zawodu i powstrzymywać się od jakichkolwiek działań, które mogłyby przynieść zawodowi ujmę lub go zdyskredytować, zgodnie z maksymą Marka Aureliusza zawartą we wstępie kodeksu:
„Człowiek jest tyle wart, ile warte są: sprawy, którymi się zajmuje oraz sposób, w jaki je prowadzi”.
Związek profesjonalizmu i zasad etycznych podkreśla także raport „Ethics and trust in digital age” wydany przez ACCA Global, z którego wynika, że ponad 8 na 10 księgowych na całym świecie uważa, że silne zasady etyczne i zachowania będą odgrywać coraz większą rolę w ewoluującej erze cyfrowej. 94% zgadza się, że podstawowe zasady dla księgowych ustanowione przez Radę Międzynarodowych Standardów Etyki dla Księgowych (IESBA), takie jak: uczciwość, obiektywizm, kompetencje zawodowe i należyta staranność, poufność i profesjonalne zachowanie wciąż obowiązują i pozostają aktualne w erze cyfrowej.
Profesjonalista – alfa i omega
W związku z odejściem od tradycyjnego modelu zarządzania, który miał swój początek w czasach rodzącego się kapitalizmu, zmieniła się znacznie rola managerów. Dziś coraz mniej zadań zostaje managerom przypisywanych odgórnie, dlatego na znaczeniu zyskuje umiejętność samodzielnego efektywnego działania a co za tym idzie także elastyczność, rozumiana jako gotowość do pełnienia różnych ról, mobilność, z którą wiąże się także permanentny rozwój kompetencji czy wszechstronność względem umiejętności i doświadczenia.
Profesjonalny i skuteczny manager powinien odgrywać w organizacji jednocześnie wiele ról a zgodnie z tezą autorów książki „Profesjonalne zarządzanie: kluczowe kompetencje kierownicze” – także posiadać kompetencje z rozmaitych obszarów, w tym niekiedy na pozór wykluczające się, z uwagi na ich zakorzenienie w kompletnie innych, opartych na odmiennych wartościach, czy modelach zarządzania (por. Model racjonalnego celu, którego najważniejsze elementy to: racjonalność ekonomiczna, wynik finansowy, wydajność i zysk a Model stosunków międzyludzkich, skoncentrowany na ludziach, ich zaangażowaniu, pracy zespołowej).
Rola kompetencji twardych
Chociaż współcześnie to właśnie potrzebie rozwijania kompetencji miękkich poświęca się najwięcej uwagi w kontekście rozwoju zawodowego, to nie należy zapominać także o znaczeniu umiejętności twardych – fachowej wiedzy, która jest gwarantem właściwie wykonanych obowiązków służbowych. Dobrym jej uzupełnieniem są kwalifikacje zawodowe, które są nie tylko uwiarygodnieniem w oczach pracodawcy. W niektórych zawodach związanych z audytem wewnętrznym, finansami czy zarządzaniem projektami to wręcz warunek konieczny przy ubieganiu się o konkretne stanowisko. Profesjonalista, którego celem jest poszerzanie wiedzy, powinien mieć na względzie swój rozwój także pod tym kątem.
Z drugiej strony – rozwój kompetencji społecznych w sektorze BPO/SSC w Polsce a także w innych organizacjach finansowych jest często podyktowany znajomością języków obcych, która pozwala na swobodne prowadzenie rozmów biznesowych. Prym pod względem popularności wiedzie język angielski (aż 70% pracodawców stawia jego znajomość jako wymóg konieczny w sytuacji ubiegania się o pracę), ale ze względu na międzynarodowy charakter relacji biznesowych polskich organizacji, na znaczeniu zyskuje także m.in. język niemiecki i francuski. Umiejętność rozmowy w obcym języku na polu zawodowym jest dziś jedną z kluczowych oznak profesjonalizmu – niezbędną z punktu widzenia pracy w organizacji, której zakres działalności wykracza poza granice kraju.
Marcin Kieszczyński, Marketing Communications Manager, ACCA Polska i Kraje Bałtyckie:
Jeśli dziś mówi się o ewolucji roli finansisty od strażaka (pilnującego skarbca i „gaszącego pożary”) do stratega (mającego realny wpływ na prowadzenie firmy), to przyszłość będzie miała dla finansistów wymiar wizjonerski. Dlaczego? Bowiem w miarę wydłużania się horyzontu strategii i planów finansiści w coraz większym stopniu będą musieli umieć kreować dalekosiężne wizje budowy i rozwoju biznesu wykraczające poza strefy komfortu firm. By sprostać zadaniu, będzie to od nich wymagało zupełnie nowych kompetencji. ACCA pokusiło się o ich zdefiniowanie – i tak niezmiennie podstawową umiejętnością wymaganą od finansistów przyszłości będzie znajomość aspektów technicznych i etycznych związanych z należytym wykonywaniem swojej pracy. Na takim fundamencie będą oni musieli ponadto zbudować sześć dodatkowych kompetencji (grafika poniżej), które łącznie zapewnią adekwatny poziom przygotowania na wyzwania przyszłości. „Obyś żył w ciekawych czasach” – to chińskie powiedzenie jak mało kiedy pasuje do wyzwań, przed którymi stają finansiści chcący się „uodpornić na jutro”, budując swe przewagi konkurencyjne w oparciu o kompetencje przyszłości.
7 kluczowych kompetencji przyszłości w branży finansowej:
- UMIEJĘTNOŚCI TECHNICZNE I ETYKA (TEQ) umiejętności i zdolności do wykonywania czynności zgodnie z określonym standardem przy jednoczesnym zachowaniu najwyższych standardów uczciwości, niezależności i sceptycyzmu.
- INTELIGENCJA (IQ) umiejętność zdobywania i wykorzystywania wiedzy: myślenie, rozumowanie i rozwiązywanie problemów.
- KREATYWNOŚĆ (CQ) umiejętność wykorzystania istniejącej wiedzy w nowej sytuacji, aby nawiązywać kontakty, badać potencjalne wyniki i generować nowe pomysły.
- CYFRYZACJA (DQ) świadomość i zastosowanie istniejących i powstających technologii cyfrowych, możliwości, praktyk i strategii.
- INTELIGENCJA EMOCJONALNA (EQ) umiejętność rozpoznawania własnych emocji i emocji innych, wykorzystywania ich i wykonywania zadań oraz regulowania i zarządzania nimi.
- WIZJA (VQ) umiejętność dokładnego przewidywania przyszłych trendów poprzez ekstrapolację istniejących trendów i faktów oraz uzupełnianie luk poprzez innowacyjne myślenie.
- DOŚWIADCZENIE (XQ) zdolność i umiejętności rozumienia oczekiwań klientów, osiągania pożądanych rezultatów i tworzenia wartości.
Źródło: Professional accountants – the future: Drivers of change and future skills, ACCA Global, 2016.
"Kariera w Finansach i Bankowości" to przewodnik stworzony z myślą o studentach i absolwentach, którzy chcieliby związać swoją przyszłość zawodową z sektorem finansowym – unikalne kompendium wiedzy o trendach w tej branży.
Przewodniczący Komitetu ds. Standardów Kwalifikacyjnych w Bankowości Polskiej, Dyrektor ALTERUM Ośrodka Badań i Analiz Systemu Finansowego, Profesor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Ekspert: Marta Kulik
Od początku swojej kariery zawodowej związana z sektorem finansowym. Posiada ponad 7-letnie doświadczenie w tym obszarze. W Michael Page pracuje od 2017 roku. Odpowiada za rekrutacje na stanowiska specjalistyczne w obszarach finansów oraz księgowości. Wcześniej była odpowiedzialna m.in. za budowę portfela klientów małych i średnich przedsiębiorstw w obszarze leasingu oraz krajowych i międzynarodowych klientów korporacyjnych w obszarze bankowości.
Ⓒ 2008-2024 Grupa MBE sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone.