Strefa Klienta
Polska postrzegana jest jako dynamicznie rozwijający się partner dla firm zagranicznych, chętnie lokujących tu swoje regionalne siedziby. Dobrym przykładem tego trendu są centra usług wspólnych, tworzone do obsługi spółek danej firmy w regionie EMEA czy globalnie. Dla rynku pracy oznacza to, że jesteśmy w coraz większym stopniu częścią światowej gospodarki.
Powiązanie z rynkami globalnymi jest szczególnie widoczne w kontekście instytucji finansowych. Kształt rynku bankowego czy ubezpieczeniowego jest coraz częściej pochodną decyzji Parlamentu Europejskiego czy Komisji Europejskiej, które są implementowane w polskim systemie prawnym. Oznacza to konieczność wykreowania dodatkowych kompetencji w obrębie istniejących komórek organizacyjnych lub poszukiwania ich na zewnątrz organizacji. Rozwija się tym samym sektor konsultingowy, gromadzący wiedzę z różnych rynków europejskich, która następnie jest wdrażana lokalnie.
Dla działów finansowych firm z pozostałych branż wpływ czynników globalizacyjnych oznacza standaryzację procesów w obrębie polityki cen transferowych (oczywiście w stopniu, w jakim dopuszczają to lokalne regulacje), prowadzenia centralnej polityki sprawozdawczości (IFRS, US GAAP), planowania podatkowego (VAT, podatek u źródła), czy sposobie funkcjonowania wewnętrznych działów skarbu (netting, cash pool).
We wszystkich branżach standaryzacji procesów służą rozwinięte systemy informatyczne. Ma to oczywiście przełożenie na rynek pracy. Poszukiwani są specjaliści z zakresu finansów ze znajomością międzynarodowych standardów, rozumiejący otoczenie biznesowe i jednocześnie potrafiący korzystać z nowoczesnych technologii.
Sektor usług w najbliższych latach
Sektor nowoczesnych usług biznesowych to zdecydowanie najbardziej dynamicznie rozwijający się obszar dla polskiego rynku pracy. Polska stała się atrakcyjną lokalizacją dla inwestorów z całego świata. Ci zaznajomieni już z potencjałem polskiego rynku coraz częściej inwestują również w mniejszych miastach. Pozwala to wykorzystać potencjał intelektualny z całego obszaru Polski. Szacuje się, że w naszym kraju w centrach usług wspólnych pracuje obecnie ponad 140 tys. pracowników. Potrafią one zatrudniać kilkaset osób lub więcej, ale coraz częściej decydują się na tę formułę mniejsze firmy, budując u nas swoje kilkudziesięcioosobowe zespoły.
Rodzi się pytanie, czy ten dynamiczny wzrost sektora grozi ryzykiem przesytu. Z rozmów Randstad z inwestorami i przedstawicielami branży wynika, że Polska będzie jeszcze długo rynkiem rosnącym i wysoce atrakcyjnym dla outsourcingu.
Sektor nowoczesnych usług biznesowych będzie się dalej zmieniał pod wpływem coraz odważniej inwestujących na naszym rynku instytucji finansowych. Traktują one polski rynek strategicznie, decydując się na obsługę procesów dla całego regionu EMEA czy nawet globalnie. Poszukują u nas nie tylko optymalizacji kosztowej, ale przede wszystkim zaawansowanych kompetencji analitycznych i znajomości języków obcych wśród pracowników lokalnych. To one w ciągu kolejnych lat wykreują i jeszcze bardziej spopularyzują nowe, wąsko wyspecjalizowane zawody charakterystyczne dla specyfiki danej instytucji – bankowości, ubezpieczeń czy funduszy inwestycyjnych. Jako przykład tego trendu widzimy coraz częstsze powstawanie tzw. knowledge centres i wzrost popularności nowych zawodów takich jak np. Subject Matter Expert czy Process Owner. Są to osoby wyspecjalizowane w danej dziedzinie. Ich celem jest wyeliminowanie wąskich gardeł, strukturyzowanie procesów i dążenie do maksymalnej automatyzacji procesu.
Centra usług wspólnych to zdecydowanie branża, którą możemy nazwać rynkiem pracownika. Średnie wynagrodzenia w tej branży są bardzo atrakcyjne zarówno dla osób wchodzących na rynek, jak i tych z doświadczeniem. Firmy rywalizują o pozyskanie i utrzymanie pracowników. Wynagrodzenia stopniowo podnoszą się szczególnie w regionach dużych miast, gdzie powstaje najwięcej nowych inwestycji. Sektor nowoczesnych usług biznesowych stawia też na budowanie motywacji poprzez inne elementy, takie jak szybki awans poziomy i pionowy, bogata oferta szkoleniowa, w tym kursy językowe, wyjazdy zagraniczne na tzw. migracje, czyli projekty przenoszenia procesów, angażowanie pracowników w usprawnianie procesów, inwestycja w rozpoznawalność swojej marki czy bogaty pakiet dodatkowych benefitów do wyboru. O atrakcyjności stanowiska pracy decyduje też nowoczesne i wielokulturowe środowisko pracy. Jest to szczególnie istotne dla młodych ludzi reprezentujących tzw. generację Y, którzy w centrach biznesowych zwykle stanowią 70 proc. pracowników.
W kontekście regulacji prawnych
W sektorze bankowości i ubezpieczeń wyraźnie rzuca się w oczy postępujące skomplikowanie procesów, wynikające z krajowych i międzynarodowych standardów regulacyjnych, będących konsekwencją kryzysu z 2008 roku (m.in. CRD IV, tzw. nowe standardy bazylejskie czy Solvency II). Pojawiają się zmiany w podejściu do wymogów kapitałowych. Coraz większa specjalizacja w zakresie ryzyka i przepisów kapitałowych będzie pociągała za sobą konieczność dalszego doskonalenia kompetencji, narzędzi i systemów, a do tego będą potrzebni odpowiednio przygotowani specjaliści posiadający unikalną i nowatorską na rynku wiedzę.
Przykładowo Solvency II, dyrektywa związana ze sposobem zarządzania ryzykiem finansowym w firmach ubezpieczeniowych, wiąże wymagany kapitał z ryzykiem, co z kolei wymaga ujednoliconego i specyficznego raportowania. Z kolei tzw. regulacja CRD IV/CRR jeszcze bardziej szczegółowo określa metody zarządzania kapitałem po stronie firm inwestycyjnych oraz banków. Wymogi techniczne narzucone przez CRD IV/CRR implikują powstanie dużych wyzwań po stronie modeli ryzyka i ich skutków dla finansów banków i firm inwestycyjnych. Na rynku pracy przekłada się to na poszukiwanie kandydatów wyspecjalizowanych w zaawansowanej inżynierii finansowej.
Od pracowników tego sektora nowe regulacje będą wymagały doskonałej znajomości rynków finansowych i właściwej interpretacji przepisów. Rodzi to konieczność wzrostu kompetencji także w zawodach blisko współpracujących z finansami. Nie tylko dla wąsko wyspecjalizowanych departamentów ryzyka, ale w szerszym sensie oddziałujących na całą instytucję finansową, np. dział prawny, dział IT, działy middle i back office.
W wirtualnym świecie
Nowe technologie mają ogromny wpływ na rozwój usług bankowych i ubezpieczeniowych. Banki konkurują między sobą nie tylko ofertą produktową, ale też "gadżetami" technologicznymi. Ich klienci w dobie dzisiejszych technologii chcą mieć łatwy, wirtualny dostęp do operacji bankowych bez konieczności odwiedzania oddziałów instytucji finansowych. To także oznacza zmniejszenie kosztów po stronie banków. Ten proces ma naturalną konsekwencję dla branży, powodując rozwój nowych specjalizacji. Wzrasta rola specjalistów z obszaru IT – w szczególności do spraw zabezpieczeń oraz nowych technologii.
Nowe technologie znacznie ułatwiają pracę doradcom klienta, ale w przyszłości mogą też mieć duży wpływ na zmianę profilu zawodowego takiego doradcy. Bankowość idzie w kierunku pełnej samoobsługi klientów, dlatego ich rola będzie ewoluować od tradycyjnej obsługi konta w stronę profesjonalnego doradztwa inwestycyjnego.
Kluczowymi kompetencjami doradcy klienta będzie więc wiedza o aktualnych technologiach oraz umiejętne przekazywanie tej wiedzy klientowi, przygotowanie go do obsługi i korzystania z danego narzędzia. Istotnym elementem jest też kwestia etyki i uświadomienia klientowi ryzyka i niebezpieczeństw związanych z korzystaniem z nowoczesnych technologii.
Praca w cieniu ryzyka
Pochodną kryzysu z 2008 roku jest rosnące znaczenie działów finansowych i ryzyka. Temat zarządzania ryzykiem na rynku pracy jest szczególnie istotny w sektorze finansowym (bankowość, ubezpieczenia), ale również w sektorze energetycznym i paliwowym oraz logistyczno-transportowym.
Nowe regulacje prawne wymuszają budowanie coraz bardziej zaawansowanych metod wyceny ryzyka, co implikuje daleko posuniętą specjalizację. Aby sprostać nowym wyzwaniom, firmy zwiększają lub tworzą od podstaw swoje działy ryzyka, poszukując specjalistów wewnątrz organizacji, bądź cedują część zadań na zewnętrzne działy konsultingowe, tym samym wpływając na rozwój tej branży.
Na skutek kryzysu finansowego również inwestorzy dużo ostrożniej podejmują decyzje dotyczące transakcji inwestycyjnych i wnikliwie szacują związane z nimi ryzyko. W ślad za tym znacząco wzrosła rola doradców transakcyjnych i podatkowych. Nasze rozmowy z przedstawicielami konsultingu oraz z dyrektorami finansowymi wskazują na wciąż duży popyt na specjalistów tego obszaru. Zmiany związane z budowaniem i łączeniem struktur biznesowych oraz wynikające z nich konsekwencje podatkowe będą wymagały wsparcia specjalistów zewnętrznych.
Kompetencje XXI wieku
Z perspektywy kompetencji branżowych może się wydawać, że najważniejsze dla finansów są wysokie umiejętności analityczne. Jednak najbardziej poszukiwana jest umiejętność szerszego zrozumienia biznesu, problematyki działów sprzedaży, produkcji czy logistyki. Umiejętność rozmowy z biznesem, "popychanie" go do przodu i znajdowanie odpowiednich rozwiązań umożliwiających jego dalszy rozwój to dziś kluczowe kompetencje i największe wyzwanie dla finansistów.
Na dzisiejszym rynku pracy, oprócz oczywistych umiejętności merytorycznych z danego obszaru, od finansisty oczekuje się dobrego zaplecza technicznego, tj. znajomości programu Excel (VBA) czy umiejętności konstruowania zapytań SQL. Normą jest wymóg pracodawców w zakresie znajomości zaawansowanych systemów informatycznych klasy ERP.
Dodatkowo, wymagany jest także szereg kompetencji miękkich, w tym najbardziej popularne, jak umiejętność pracy z klientem (tzw. customer service) oraz umiejętność pracy w zespole.
Od wielu lat w zakresie kompetencji działów finansowych coraz bardziej popularna staje się również umiejętność zarządzania projektami. Mile widziane jest posiadanie odpowiednich certyfikatów potwierdzających znajomość konkretnej metodyki prowadzenia projektów, m.in. PMI, Black Belt, Lean Six Sigma i inne.
W niektórych branżach "języczkiem u wagi" jest posiadanie finansowych certyfikatów, takich jak CFA, CIMA czy ACCA. Stają się one coraz bardziej popularne nawet wśród studentów, którzy jeszcze nie pracują. Często pracodawca po zatrudnieniu pracownika i zakończeniu okresu próbnego decyduje się na przejęcie kosztów takich studiów.
Z perspektywy młodych ludzi wchodzących na rynek pracy kluczowe jest, aby już w trakcie studiów zdobywać doświadczenie i pogłębiać je w trakcie praktyk studenckich lub aby rozpocząć naukę na zagranicznych uczelniach w ramach wymian studenckich. Taki pracownik zwykle postrzegany jest przez pracodawców jako ten z "otwartą głową", przedsiębiorczy, dojrzalszy, z lepszą – bo zwykle praktyczną – znajomością języka angielskiego, a często też dodatkowego języka obcego, obowiązującego w kraju, w którym odbywał staż.
Podsumowując obszar kompetencji finansisty, nie sposób nie dać rady dość oczywistej: należy starać się zawsze rozwijać takie umiejętności, w których czujemy się "mocni" i które realizują nasze pasje zawodowe. Poza tym warto obserwować trendy, które pojawiają się na rynkach globalnych i pogłębiać wiedzę na ich temat, aby w odpowiednim momencie dopasować się do powstającej na rynku niszy.
Ⓒ 2008-2024 Grupa MBE sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone.