Rynek pracy mierzy się dziś z niemałymi wyzwaniami. To przede wszystkim technologie i nowe możliwości pracy, które pozwalają na zwiększoną efektywność, produktywność i elastyczność. Rozwój ten pociąga za sobą przemianę postaw i oczekiwań pracowników, na co wpływ mają również nowe pokolenia na rynku pracy, które coraz silniej dochodzą do głosu.
Ostrożny optymizm
W zestawieniu z perspektywą ekonomiczną i zatrudnienia optymizm w Europie nieznacznie wzrósł w stosunku do poprzedniego badania i dziś 78% respondentów na kontynencie deklaruje, że jest bardzo lub raczej optymistycznie nastawionych na kolejne 5 lat w pracy. Największymi optymistami są… Polacy (84% ankietowanych), wśród których odnotowano znaczący wzrost pozytywnego nastawienia. Wśród europejskich optymistów są również Niemcy, Holendrzy i Szwajcarzy. Na drugim krańcu szali znaleźli się Francuzi, wśród których optymistami jest tylko 71% i u których, podobnie jak u Brytyjczyków, odsetek ten spadł.
Porównując branże, najwyższy stopień optymizmu wykazują pracownicy sektora IT i telecom (85%), a najniższy ci pracujący w zawodach związanych z kulturą i sztuką (71%). Odnotowano też różnice w poziomie optymizmu pod względem płci oraz wieku. Mężczyźni są większymi optymistami niż kobiety (80% do 75%), a młodsi pracownicy większymi niż starsi – w grupie wiekowej 16–24 lat z optymizmem patrzy w przyszłość 85% pytanych, podczas gdy w wieku ponad 55 lat jest to już tylko 72%.
Pracujemy globalnie
Polacy znajdują się również w czołówce najbardziej otwartych na pracę za granicą. Taką możliwość najchętniej w Europie rozważyliby Włosi (88%), Polacy (86%) i Hiszpanie (85%). Najmniej chętni emigracji zarobkowej są natomiast Brytyjczycy i Francuzi – blisko połowa pracujących w tych państwach (odpowiednio 43% i 46%) w ogóle nie jest zainteresowana taką możliwością.
Pracownicy zdają sobie przy tym sprawę z barier, ale i możliwości językowych. Poza najpopularniejszymi wśród wszystkich Niemcami, obywatele różnych państw kolejne kraje mogące stanowić cel wyjazdu wybierają często pod względem językowym: Niemcy, Francuzi i Włosi wskazują Szwajcarię, Niemcy także Austrię, zaś Szwajcarzy – Niemcy i Francję. Ponadto gotowość do pracy za granicą jest skorelowana z postrzeganiem nauki języków jako ważnego sposobu podnoszenia kwalifikacji – najczęściej wskazują ją właśnie Włosi, Polacy i Hiszpanie.
Biorąc pod uwagę branże, najbardziej otwarci na pracę poza ojczyzną są specjaliści IT i telecomów (w 87%), co wiąże się z dużym zapotrzebowaniem na ich umiejętności na dzisiejszym globalnym rynku pracy. Najmniejsze zainteresowanie zagranicznym zatrudnieniem jest z kolei wśród pracowników służby zdrowia – zdecydowałoby się na to tylko 63% z nich.
W tym przypadku różnice demograficzne rysują się jeszcze wyraźniej niż przy nastawieniu do pracy. Podczas gdy 82% mężczyzn podjęłoby karierę zagraniczną, wśród kobiet tylko 64% zdecydowałoby się na to. Wśród najmłodszych pracowników (16–24 lat) gotowość do pracy za granicą deklaruje 87% pytanych, podczas gdy wśród najstarszych, po 55 roku życia, jest to zaledwie 56%.
Gdzie najbardziej chcieliby pracować? (Najatrakcyjniejsze kraje zdaniem europejskich pracowników)
- Niemcy
- Wielka Brytania
- Francja
- Szwajcaria
- Austria
- Belgia
- Hiszpania
- Norwegia
- Holandia
- Włochy
Powolne wspinanie
Możliwość rozwoju kariery jest kluczowym czynnikiem w zaangażowaniu i utrzymaniu pracowników, tymczasem zadowolenie pracowników w tym względzie (31% Europejczyków) jest niskie. Największe wsparcie ze strony pracodawcy mają tu Holendrzy, Hiszpanie, Szwajcarzy i Brytyjczycy, na przeciwnym biegunie znajdują się Francuzi, Włosi i Niemcy.
Najsilniejszym czynnikiem wpływającym na postrzeganie perspektyw kariery okazał się wiek – im pracownicy są starsi, tym mniej wierzą w możliwości rozwoju zawodowego. Wiek to także, w opinii badanych, największy hamulec rozwoju kariery zawodowej. To przekonanie pojawiało się we wszystkich grupach wiekowych, rosnąc do 46% wśród badanych powyżej 55 roku życia. Kolejnymi wymienianymi przez pracowników czynnikami obniżającymi szanse rozwoju są faworyzowanie w pracy i brak perspektyw u aktualnego pracodawcy (7%), a także zbyt niskie kwalifikacje i stawianie na pierwszym miejscu potrzeb rodziny (5%).
Osobną kwestią jest zadowolenie z aktualnej pozycji w pracy. Są bowiem i tacy pracownicy, którzy nie wykazują zainteresowania awansem, a jest ich w Europie 7% (wśród 55-latków i starszych to już 16%). Najwięcej pracowników z takim podejściem jest w Niemczech i Wielkiej Brytanii – tam 13% zatrudnionych jest zadowolonych z aktualnej pozycji zawodowej i deklaruje chęć pozostania na niej.
Skoczkowie
Praca na całe życie jest coraz mniej popularna w całej Europie – 13% ankietowanych liczy się z odejściem z aktualnego miejsca pracy w ciągu roku. W Polsce tylko 15% respondentów myśli o pozostaniu w aktualnej firmie do końca kariery zawodowej, podczas gdy w Niemczech i Hiszpanii jest to 30% zatrudnionych. Ogólnie odnotowano bardzo duży spadek w tym aspekcie – o 13 punktów procentowych w porównaniu do 2015 roku.
Również 15% polskich pracowników zamierza odejść z pracy w ciągu roku – wśród Niemców 10% i jest to najmniej w Europie. Większe różnice widoczne są pod względem wieku. 26% pytanych z grupy 16–24 lat nie zamierza pracować w aktualnym miejscu zatrudnienia dłużej niż rok, wśród 25–34-latków to już tylko 16%, a wśród starszych 10%.
Coraz większym zainteresowaniem europejskich pracowników cieszą się freelance i samozatrudnienie, o którym myśli 68% zatrudnionych i które planuje wprowadzić w życie 26% z nich. Najbardziej zainteresowani pójściem w tym kierunku są Holendrzy i Hiszpanie; a jeśli chodzi o wiek, młodzi pracownicy (37% 16–24-latków i 36% w wieku 25–34 lat)
Umiejętności dziś i jutro
Wciąż znaczna większość (84%) pracowników uważa, że posiada umiejętności konieczne do odniesienia sukcesu w ich zawodzie, ale liczba ta maleje. Najwyżej cenionymi umiejętnościami są te technologiczne i językowe, co pokazuje, że pracownicy dostrzegają oddziaływanie innowacji cyfrowych i globalizacji w swoich miejscach pracy.
Wiara w swoje zdolności jest znacząco zróżnicowana w różnych krajach: od 91% u Hiszpanów do 75% wśród Polaków. Spadek pod tym względem we wszystkich krajach europejskich z wyjątkiem Hiszpanii dobitnie wskazuje świadomość zmieniających się potrzeb rynku wśród pracowników.
Najbardziej pewni swoich kwalifikacji są millenialsi – w grupie wiekowej 25–34 lat 88% jest przekonanych, że posiada umiejętności potrzebne, by odnieść sukces w swoim zawodzie. Wśród nieco młodszych pracowników jest to 85%, a w najstarszej badanej grupie, powyżej 55 lat, zapewne z powodu nienadążania za zmianami technologicznymi oraz mniejszego nacisku na podnoszenie kwalifikacji najstarszych pracowników, spada to do 80%.
Pieniądze i satysfakcja
W Europie 70% zatrudnionych jest zadowolonych ze swojej pracy, najwięcej w Holandii (76%). Polacy są drudzy pod względem zadowolenia (74%). Z kolei najwięcej niezadowolonych pracowników znajdziemy w Wielkiej Brytanii – wedle badania 13%.
Prawie połowa (47%) pracujących Europejczyków, którzy zostali przebadani, jako największą motywację do pracy podaje kwestie finansowe. Kolejnymi po kwestiach finansowych czynnikami w największym stopniu motywującymi do pracy są dobre relacje ze współpracownikami (wskazuje je 30% badanych) oraz work-life balance.
Work-life balance
Pod względem zachowania równowagi między życiem i pracą, stopnia stresu w pracy i możliwości pracy elastycznej Polacy, niestety, są na ostatnim miejscu w Europie. Dobry work-life balance deklaruje u nas 81% pytanych (w Europie 84%), 22% jest zestresowanych (Europa – 17%), a możliwość elastycznej pracy ma tylko 31%.
Wydaje się zatem, że kłóci się to z deklarowanym optymizmem i satysfakcją z pracy, nieco światła rzucają na to jednak dane na temat poszczególnych czynników motywujących pracowników w poszczególnych krajach. Polaków bowiem w znacząco większym stopniu niż inne nacje motywują kwestie finansowe – w 65% w porównaniu do 47% średniej europejskiej.
Wnioski
Jaki maluje się obraz europejskiego pracownika AD 2017 i jak wygląda na tym tle Polak?
Polacy są największymi optymistami na europejskim rynku pracy. Znajdują się także wśród najbardziej otwartych na pracę za granicą, a przy tym są świadomi potrzebnych kompetencji. Czerpią wiele satysfakcji z pracy, zwłaszcza jeśli są dobrze wynagradzani, choć pod względem innych aspektów motywacji do pracy oraz jej warunków – między innymi zestresowania i możliwości pracy elastycznej – wypadają gorzej niż inni Europejczycy.
Autorzy raportu podkreślają zauważalne zadowolenie, optymizm i motywację Europejczyków do pracy, przy jednoczesnych jasnych oczekiwaniach wobec pracodawców. Pracownicy oczekują przede wszystkim wsparcia w rozwoju zawodowym w postaci możliwości doszkalania czy doradztwa kariery, ale też wsparcia dobrego samopoczucia w pracy, odpowiedniego wynagrodzenia i benefitów, a także dbałości o kulturę organizacyjną.
Źródło: ADP, The Workforce View in Europe 2017